Denkfouten en misverstanden bij de miljarden voor Zuid-Europa

24 mei 2020Leestijd: 5 minuten
Persconferentie van Angela Merkel en Emmanuel Macron. Foto: AFP

Merkel en Macron hebben het onzalige plan gelanceerd om Zuid-Europa uit de coronacrisis te helpen met een Europees fonds van 500 miljard euro. Waarom gaat al dit geld naar ‘het zwaarst getroffen’ deel van Europa? Philip van Tijn merkt op dat er veel misverstanden en denkfouten ten grondslag liggen aan deze megagift.

Door haar ondoordachte uitroep ‘Wir schaffen das!’ in 2015 – met een onbeheersbare vluchtelingenstroom tot gevolg – heeft Angela Merkel haar plaats in de geschiedenisboekjes al veroverd. Maar om aan de laatste twijfel een einde te maken heeft zij de afgelopen week met haar vriend Emmanuel Macron een plan gelanceerd om het arme Zuid-Europa uit de coronacrisis te helpen met een Europees fonds. Het gaat om 500 miljard euro, maar het zal niemand verbazen als het uiteindelijk 1.000 of 1.500 miljard euro wordt, want in deze tijd heeft elk megabedrag zijn reële betekenis verloren, zoals bij het aloude bordspel Monopoly. Via de omweg Brussel wordt het megabedrag geschonken door de zogenaamd rijke landen in het Noorden aan de zogenaamd arme landen in het Zuiden. Dit met een beroep op solidariteit en zieligheid.

Dat zou nog te billijken zijn als een enorme aardbeving of tsunami Zuid-Europa had getroffen, maar de coronacrisis heeft de hele Europese Unie (EU), zelfs de hele wereld hard geraakt.

Philip van TijnPhilip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks een blog over de actualiteit.

Jelte Wiersma maakte een paar dagen geleden al gehakt van dit onzalige plan en noemde in het voorbijgaan de vier landen die de megagift willen voorkomen (Nederland, Oostenrijk, Denemarken, Zweden) ‘de verstandige vier’, terwijl zij doorgaans ‘de zuinige vier’ of zelfs ‘de vrekkige vier’ heten. Het ‘perverse voorstel’ deugt volgens Wiersma om vier fundamentele redenen niet, waarvan de belangrijkste is dat Italië (op dat land spitst de discussie zich toe) in wezen rijker is dan Nederland en dat zo’n enorme hoop geld die verkeerd gebruikte  rijkdom alleen maar vergroot en elke prikkel wegneemt om het anders aan te pakken.

Is Italië het zwaarst getroffen? Is Nederland klein in de EU?

Op dit onweerlegbare verhaal wil ik graag aansluiten met een lijstje misverstanden en denkfouten die aan de voorgestelde megagift van Merkel en Macron ten grondslag liggen.

  1. Italië kan er niets aan doen dat het te maken heeft gekregen met de coronacrisis. Heel anders dan tien jaar geleden met de bankencrisis, waaraan Italië wel wat kon doen. Onzin: Noord-Europa heeft zich na de vorige crisis minder kwetsbaar gemaakt en Italië heeft dat nagelaten. Dááraan kan het dus wel wat doen en daarom leidt financiële steun zonder voorwaarden in de toekomst gegarandeerd tot nieuwe ellende.
  2. Italië heet ‘het zwaarst getroffen’ te zijn. Dat kan waar zijn, maar die rekening kan pas over een jaar of nog later worden opgemaakt, op het moment dat alle cijfers bekend zijn en de basis voor de berekeningen in alle landen gelijk is. Italië werd in Europa het eerst getroffen, maar dat is iets anders dan het hardst.
  3. Altijd weer die vergelijking met het Marshall Plan. Maar daaraan lagen heel zware voorwaarden ten grondslag, zoals recent weer is nageplozen. De Amerikanen begrepen toen als de beste dat je alleen door streng en duidelijk te zijn Europa uit de puinhopen van 1945 kon trekken.
  4. Je ziet het compromis in de EU al opdoemen: wel een megabedrag, maar iets lager, en geen gift maar een lening. Nu al leg ik premier Rutte de vraag voor (maar misschien houdt hij wel voet bij stuk, je weet het maar nooit): wat is het verschil tussen een gift en een eeuwigdurende renteloze lening?
  5. ‘Solidariteit’ wordt in de Van Dale omschreven als ‘saamhorigheidsgevoel’, maar nergens staat dat die gratis moet zijn. Een vriend in financiële problemen leen je geld, al was het maar omdat bij een gift een moeizame, onzuivere relatie kan ontstaan.
  6. ‘Dat in Italië fiscaal niet alles op orde is, moet het fiscale paradijs Nederland nodig zeggen,’ heet het schamper. Voorzover Nederland nog een fiscaal paradijs is, is het dat voor multinationale ondernemingen, en in Italië profiteert een groot deel van de bevolking van de fiscale wanorde. En dan laat ik de maffia even buiten beschouwing, en het niet te schatten aandeel van het zwarte geld in de Italiaanse economie. Nee, ik ben er zeker van dat iedere Nederlander fiscaal met een Italiaan zou willen ruilen.
  7. ‘Wat wil het kleine Nederland nu eigenlijk? Dat betekent toch niets in vergelijking met de landen die er echt toe doen!?’ Dat hoor je vooral bij Nederlandse ‘Europeanen’. Tja, als je de feiten niet kent, hebben argumenten geen zin. Nederland is qua bevolking het zevende van de 27 landen, dat betekent in voetbaltermen ‘het linkerrijtje’ of zelfs het bovenste kwart. En wat economie, export, opleidingsniveau en nog een paar criteria betreft vertoeft het zelfs op een nog hogere positie. Trouwens, diezelfde ‘Europeanen’ hechten soms wel erg aan de mening van EU-dwergstaten als Estland of Malta (de helft van de inwoners van Amsterdam), als dat in hun kraam te pas komt. Nooit klachten gehoord over het zonderlinge feit dat Malta één stem heeft, net als Duitsland (83 miljoen inwoners).

Rob Jetten reikt ons de ultieme argumenten aan

Wie nog om argumenten verlegen zit, moet beslist het lange interview met D66-leider Rob Jetten (Uden, 1987) in de NRC lezen. Daarin worden alle clichés over hoe goed de EU voor Nederland is en hoezeer het in óns belang is om Italië te helpen, op z’n Jettens nog eens nagekauwd. ‘Wij’ profiteren het meest van de interne markt, aldus de alwetende over een thema waarvoor ik nog nooit enige bewijsvoering heb gezien. Voor een transfer van veel geld van Noord naar Zuid wil hij zelfs het Regeerakkoord openbreken – natuurlijk pas nu alle stokpaardjes van D66 uit dat akkoord zijn uitgevoerd.

Lees meer over het herstelplan van Macron en Merkel: Niets is wat het lijkt

Pas echt onpasselijk werd ik toen ik voor de zoveelste keer las dat dankzij al die miljarden ‘de Nederlandse bloementeler zijn bloemen in Italië kan blijven verkopen’. Ook dat wauwelt iedereen elkaar na. Ik zal de realiteit uitleggen. Ik heb een bloemenzaak. Ik geef iemand 1.000 euro, waarna hij voor 5 euro een bosje bloemen van me koopt. Volgens de politicus Jetten een win/win-situatie.