Dit is de toespraak die Afshin Ellian (winnaar van 2015) hield bij de uitreiking van de Pim Fortuynprijs 2016 aan Leon de Winter.
Het offer dat Pim Fortuyn heeft gebracht, moeten we niet vergeten. Fortuyn gaf zijn leven voor het basisbeginsel van de democratie: de vrijheid. Zij waait niet zomaar een land binnen. Een hele geschiedenis is aan het ontstaan van de vrijheid in Nederland voorafgegaan. Geweld, dreigen met geweld en intimidatie brengen een einde de vrijheid.
De wrede executie van Pim Fortuyn bracht geen einde aan onze vrijheid, maar maakte iedereen ervan bewust dat de vrijheid onderhouden en verdedigd dient te worden. Fortuyn verdedigde de vrijheid op een democratische wijze, met woorden. Dat werd hem fataal: geweldloze woorden werd met een moordaanslag beantwoord. Waarom herhaal ik dit alles? Omdat we het nooit mogen vergeten: de herinnering aan de dappere zoon van Nederland.
In een van zijn laatste essays schreef Fortuyn over de confrontatie met de islam: ‘Of we het nu leuk vinden of niet, de moderniteit ontkomt er niet aan om op zijn minst de ideologische strijd met de islam aan te gaan. Die strijd begint bij een bewuste beleving van de eigen identiteit, van het weten wat kernnormen en -waarden zijn van de moderniteit en bij het bewust beleven en kennen van de (eigen) vaderlandse geschiedenis.’ Dit bewustzijn was het vertrekpunt voor het aangaan van het debat met de nieuwkomers.
Gelukkig is besloten om de naam van Fortuyn te verbinden met een vrijheidsprijs, de Pim Fortuynprijs. De Pim Fortuynprijs 2016 gaat naar schrijver, columnist en regisseur Leon de Winter. Dat is in meerdere opzichten een bijzonder feit. Leon de Winter was opvolger van Pim Fortuyn als columnist voor het weekblad Elsevier.
Leon de Winter ontvangt de prijs van Afshin Ellian
Was hij daar trots op? Jazeker, daarvan was ik zelf getuige. Een paar jaar geleden waren we allebei aanwezig bij een internationaal congres in Californië. Hij was nog als columnist werkzaam bij Elsevier. Natuurlijk was ik erg benieuwd hoe Leon aan een Amerikaan het wezen, de aard en de omvang van Elsevier zou kunnen uitleggen. Hij deed het briljant, in één zin: ‘Ik ben de opvolger van Pim Fortuyn die in 2002 werd vermoord.’ Dan wist de gesprekspartner wie Leon was en wat Elsevier is. Terecht was Leon de Winter trots op het feit dat hij de opvolger van Pim Fortuyn was. En nu krijgt hij de Pim Fortuynprijs.
Leon de Winter schreef in de voorbije decennia duizenden columns, essays en artikelen in nationale en internationale media. Net als Fortuyn kritiseert hij de multiculturele ideologie en de fundamentalistische islam. Een paar jaar geleden schreven we samen een opiniestuk voor het weekblad Der Spiegel. Het stuk ging over het Turkije van Recep Tayyip Erdogan. Wij waarschuwden voor de sluipende islamitische revolutie die zich ongemerkt voltrekt in Ankara.
Alle mogelijke aandachtsgebieden somden we op: vrouwenrechten, vrijheid van meningsuiting, het antisemitisme, et cetera. Ook benadrukten we dat Erdogans bende bezig is om alle staatsorganen te veroveren en te zuiveren van seculiere Turken. Erdogan gebruikt Europa niet om te democratiseren, maar om te re-islamiseren, betoogden wij. De redacteur van Der Spiegel vond dat voor onze analyse geen spoor te vinden viel in de politieke realiteit: ‘Ik heb onze correspondent in Ankara gevraagd of daar een islamitische revolutie gaande is. Het antwoord is nee.’
Lees de laatste columns van Leon de Winter voor Elsevier >
Het politieke inzicht van Der Spiegel was dus gebaseerd op de waarnemingen van een correspondent in Ankara. We hadden weinig ervaring met afwijzing. Toch gebeurde dit. Natuurlijk wens ik Der Spiegel een intelligentere correspondent in Ankara toe: onze man in Ankara moet wel ‘onze man’ blijven.
De gebeurtenissen rond columniste Ebru Umar hebben een nieuwe dimensie van de tirannie van sultan Erdogan geopenbaard: de lange arm van Erdogan. Naar aanleiding van een satirisch gedicht in Duitsland opende het Turkse consulaat in Nederland een kliklijn: de Nederturken moeten critici van Erdogan aangeven. Ik heb in mijn leven nog nooit meegemaakt dat een vreemde mogendheid bepaalde mensen oproept om de burgers van een ander land aan te geven bij een diplomatieke post. Zelfs Stalin heeft dat niet geprobeerd. Dit gaat de stoutste fantasieën van iedere tiran te boven.
Lees ook Afshin Ellian: ‘Zolang de islam er regeert, hoort Turkije niet bij Europa’
Het ergste kwam nog: een overwegend deel van Nederturken is het eens met de sultan. Ik ken nog een voorbeeld waarbij een staatshoofd de burger van een ander land wilde laten executeren: Khomeini. Hij sprak een doodsfatwa uit over de Britse schrijver Salman Rushdie.
De Nederlanders van Turkse afkomst worden zwaar geïntimideerd en bang gemaakt, waardoor ze het regime van Erdogan niet openlijk durven te kritiseren. Ze wilden zelfs niet ondubbelzinnig achter Ebru Umar gaan staan. Umar verdient respect voor haar vastberadenheid en haar moed bij het verdedigen van vrijheid.
Fortuyn was onbevreesd in het uiten van zijn mening. Dit geldt ook voor Leon de Winter. De moedige intellectuelen beschikken over een speciaal zintuig waarmee ze het gevaar van tirannie aanvoelen. Maar ze hebben ook nog een moedig podium nodig. De Pim Fortuynprijs is dus ook een ode aan Elsevier. Elsevier gaf ruimte en steun aan Fortuyn en aan zijn opvolger Leon de Winter.
Pim Fortuyn is en zal zijn waar mensen voor vrijheid en open samenleving strijden. Leon, koester deze vrijheidsprijs, daarvoor is zijn naamgever de geschiedenis ingegaan als symbool van geweldloosheid en van burgerlijke moed.