Door ICT-problemen bij de fiscus dreigt een nieuwe fiscale ramp, schrijven Ruud Deijkers en Jeroen van Wensen. Zij keken achter de schermen bij de ICT-afdeling van de Belastingdienst.
Het is een puinhoop bij de Belastingdienst. En daarbij gaat het niet alléén om de bekende Toeslagenaffaire, waar duizenden gezinnen ten onrechte verdacht werden van fraude met kinderopvangtoeslag. Hoewel dit natuurlijk een schandaal van ongekende omvang was dat leidde tot persoonlijke drama’s en de val van kabinet-Rutte III.
Minder zichtbaar voor de buitenwereld, maar met desastreuze gevolgen voor de Dienst, was de vrijwillige vertrekregeling die in 2016 aan belastingambtenaren werd aangeboden. Veel meer personeel dan beoogd maakte er gebruik van. In plaats van een paar duizend senioren die plaats zouden maken voor jonge honden met moderne vaardigheden, ontstond er een massale uitstroom van kennis en kunde.
Doodenge gedachte: innen belastinggeld volledig afhankelijk van ICT Belastingdienst
Intussen is de Nederlandse fiscus afgegleden van een van de modernste belastingdiensten ter wereld naar een organisatie die draait op antieke computersystemen. En dat is een doodenge gedachte. De Dienst is bij het innen van belastinggeld namelijk volledig afhankelijk van ICT. Per jaar gaat het om 400 miljard euro. De inning loopt gevaar. Zonder inkomsten geen onderwijs, zorg, bescherming van de landsgrenzen of politie.
Dit kardinale probleem bedreigt het voortbestaan van de volledige verzorgingsstaat, maar krijgt – tot nu – zelfs in verkiezingstijd geen enkele aandacht. Het probleem is taai en totaal niet mediageniek. Je kunt bij wijze van spreken geen gedupeerde toeslagenouder voor een camera zetten. Maar dat mag geen excuus zijn om er de ogen voor te sluiten.
Hoe zijn ICT-problemen bij de Belastingdienst ontstaan?
Hoe zijn de ICT-problemen ontstaan? En belangrijker: hoe lossen we ze op? De afgelopen twintig jaar zijn voortdurend nieuwe taken over de schutting van de Belastingdienst gegooid. De bekendste zijn natuurlijk de toeslagen voor zorg, huur en kinderopvang die de fiscus sinds 2005 moet uitkeren. Er werd toen al voor gewaarschuwd dat dit tot grote uitvoeringsproblemen zou leiden. De rest is geschiedenis.
Terwijl de Belastingdienst aan het puinruimen is, bedenkt de Tweede Kamer de ene na de andere nieuwe fiscale maatregel. Afgelopen maand werden bij de behandeling van het belastingplan voor 2024 een recordaantal van meer dan dertig moties en ruim zestig amendementen ingediend. Van een lager belastingtarief voor campers tot een hogere belastingkorting voor werkenden met kinderen.
Van de Belastingdienst wordt als vanzelfsprekend verwacht dat die alle nieuwe regels stante pede doorvoert in de computersystemen. Dat heeft de dienstbare fiscus de afgelopen twintig jaar immers ook telkens gedaan. En zo is het monster gecreëerd.
Raderen beginnen te knarsen
In de politieke waan van de dag kregen kleine wetjes en wensen prioriteit. De noodzakelijke modernisering van de ICT schuift bij elke nieuwe wijziging naar beneden op de to-do-lijst. Dat leek lang goed te gaan, maar nu beginnen de raderen van de dienst te knarsen. Het moment nadert dat de antieke systemen omvallen. Bij de Belastingdienst ontstaat langzaamaan paniek. Maar de Tweede Kamer houdt zich doof voor de alarmbellen.
EW liep de afgelopen maanden rond op de ICT-afdelingen van de fiscus in Utrecht en Apeldoorn om met eigen ogen te zien hoe nijpend de situatie is.
Belangrijke les: geen enkele wijziging van wet of regel is klein. En hieruit volgt ook de logische oplossing. Stop met het overvoeren van de Belastingdienst met fiscale wissewasjes. De Tweede Kamer moet zelfdiscipline betrachten tot de ICT weer op orde is. Een andere keuze is er niet.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."