Roelof Bouwman: Zelfs met 53 zetels kan Frans Timmermans in de oppositie belanden

De PvdA/GroenLinks-combinatie doet het goed in de peilingen, vooral ten koste van D66. Maar zelfs als Frans Timmermans in november de andere premierskandidaten aftroeft, kan het Torentje aan hem voorbijgaan, schrijft Roelof Bouwman.

Wie was de eerste Amerikaanse president? Zeker voor inwoners van de Verenigde Staten is dat geen moeilijke vraag: George Washington.

Wie was de eerste Duitse bondskanselier? Bij onze oosterburen weet elke scholier het antwoord: Konrad Adenauer.

Wie was de eerste Nederlandse minister-president? Zelfs landgenoten die zich parlementair historicus mogen noemen, vallen dan vaak even stil. Want het antwoord is nogal gecompliceerd.

Lubbers, Kuyper of Schimmelpenninck?

Als we de zaak door een constitutionele bril bekijken, was Ruud Lubbers onze eerste minister-president. Tijdens zijn regeerperiode werd in 1983 een nieuwe bepaling in de Grondwet opgenomen: ‘De minister-president is voorzitter van de ministerraad’ (artikel 45, lid 2).

Dat het voorzitterschap van de ministerraad voordien geen grondwettelijke basis had, betekende uiteraard niet dat zo’n voorzitter niet bestond. Als we de zaak zo bekijken, was de antirevolutionaire voorman Abraham Kuyper onze eerste minister-president.

Kuyper liet in 1901 – hij was toen minister van Binnenlandse Zaken – het reglement van orde van het kabinet wijzigen, waardoor hij per 1 november van dat jaar permanent voorzitter werd van de ministerraad. Het was een staatsrechtelijk novum, want tot dan toe bestond er een roulerend voorzitterschap.