Van Ooijen heeft gelijk: drempel jeugdzorg moet omhoog

Het aantal jongeren dat professionele hulp krijgt voor psychische problemen is sterk toegenomen. Daardoor stijgen de wachttijden en kosten enorm. Terecht wil staatssecretaris Van Ooijen op de rem trappen, schrijft Bram Hahn.

De cijfers liegen er niet om. Zo’n 25 jaar geleden kreeg 1 op de 27 Nederlanders onder de 18 jaar een vorm van jeugdzorg. In 2015 was dat al aandeel 1 op de 10, en inmiddels is dat 1 op de 7.

De kosten stegen ook gigantisch: van 3,7 miljard euro in 2015 – het jaar van de nieuwe Jeugdwet – tot 5,6 miljard euro in 2019, bleek uit een onderzoek door Andersson Elffers Felix. Dit kwam vooral doordat er meer kinderen werden aangemeld en doordat de kosten per kind toenamen.

Die kostenstijging is alarmerend, zeker als je die afzet tegen de resultaten. Die zijn niet best. De wachtlijsten nemen niet af en de uitstroom is consequent lager dan de instroom. Ofwel: veel kinderen en jongeren blijven lang ‘hangen’ in de jeugdzorg, zodat het stuwmeer alleen maar groter wordt.

Politiek worstelt al langer met jeugdzorg

De Jeugdwet uit 2015, ingevoerd door toenmalige staatssecretarissen Martin van Rijn (PvdA, Volksgezondheid) en Fred Teeven (VVD, Veiligheid en Justitie), regelde onder meer dat gemeenten de verantwoordelijkheid kregen voor de zorg en hulpverlening aan jongeren. Die wet kwam er juist omdat de hulp aan jongeren niet goed functioneerde en veel te duur dreigde te worden.

Een tijdlijn op de website van het Nederlands Jeugdinstituut illustreert mooi hoe lang de politiek al worstelt met de organisatie van een effectief en betaalbaar stelsel voor de jeugdzorg. In 2019 was er een vernietigend rapport over de jeugdzorg en besloot het kabinet in te grijpen.

De ommezwaai van 2015 heeft in elk geval niets verbeterd. Dus is het logisch dat staatssecretaris Maarten van Ooijen (ChristenUnie, Volksgezondheid) maatregelen wil nemen. Hij heeft gelijk dat er iets moet gebeuren aan de toestroom.

Jeugdzorg is er niet voor alle problemen

Tal van oorzaken verklaren de stijging van het aantal kinderen en jongeren met mentale problemen, zoals de coronacrisis, een steeds hogere prestatiedruk en een omgeving die voortdurend prikkels en informatie op jongeren afvuurt. Maar dat het aandeel jongeren dat aanklopt bij de jeugdzorg is gestegen van 4 naar 14 procent, is niet uit te leggen.