Van Haga’s boekenjacht doet denken aan imam Khomeini

Roepen om censuur van ‘bedreigende’ boeken is niet alleen voorbehouden aan links. Dat toont de boycotoproep door onder anderen Kamerlid Wybren van Haga jegens Pim Lammers, gewezen auteur van het Kinderboekenweekgedicht. Het doet Afshin Ellian denken aan de religieuze onverdraagzaamheid in Iran.

Eigenlijk is woke een containerbegrip. Iedereen geeft er zijn eigen invulling aan: woke is een legitieme strijd tegen racisme en ongelijkheid, maar ook het verwijderen en weren van boeken, schrijvers en wetenschappers, en zelfs het herschrijven van de geschiedenis. Woke is geen helder en goed afgebakend begrip.

Woke, in de zin van het weren van onwelgevallige ideeën uit het publieke domein, is even oud als de mensheid zelf. Helaas niets nieuws onder de zon. De Katholieke Kerk hanteerde een lijst van verboden boeken, met de indrukwekkende titel Index librorum prohibitorum. Deze lijst was tussen 1559 en 1966 van kracht. Luther, Spinoza, Hobbes, Kant, Sartre, Voltaire, Zola en vele anderen stonden erop. De katholieke woke-beweging oogstte het tegenovergestelde van wat zij wilde bereiken. De verboden boeken werden nog intensiever gelezen en besproken.

Islamitisch woke: koranverbranding leidt tot IS-meldpunt

In de Middeleeuwen had de kerk ook nog een meldpunt voor het aangeven van ideologische tegenstanders: de Inquisitie. In 2019 startte Forum voor Democratie een meldpunt waar linkse leraren konden worden aangegeven. Maar het meest dramatische meldpunt in deze tijd is dat van moslimfundamentalisten.

Zodra één persoon in Zweden een exemplaar van de Koran verbrandt, komt een onzichtbaar meldpunt in beweging: ‘Geef de vijanden van Allah, Zijn gezant en Zijn boek aan.’ Dat brengt westerse diplomaten en reizigers in Turkije in gevaar. Uiteindelijk trachtte de militante arm van het meldpunt, Islamitische Staat, aanslagen te plegen op westerse diplomaten in Istanbul.

De islamitische woke-variant is dus heel gevaarlijk. Zo werd de Indiaas-Britse schrijver Salman Rushdie in 1989 vogelvrij verklaard door ayatollah Ruhollah Khomeini. De Iraanse leider vaardigde een fatwa uit die opriep tot moord op de schrijver, die moest onderduiken.

In 1998 beweerde de Iraanse regering het doden van Rushdie niet te stimuleren of bevorderen. Indertijd vertelde ik de media dat dit grote onzin was. Het Iraanse kabinet is slechts een deel van de Iraanse staat. De Islamitische Revolutionaire Garde, talloze milities en ayatollahs zouden hem wel willen doden. De fatwa van Khomeini is immers nooit ingetrokken door een andere fatwa.

Zo’n aanslag gebeurde uiteindelijk in augustus 2022: Rushdie verloor een oog, en een hand kan hij niet meer gebruiken.

Van Haga heeft niets geleerd van het verleden

Ook uiterst rechtse figuren kunnen prominente wokisten zijn. Kinderboekenschrijver Pim Lammers werd in de voorbije week zwaar bedreigd en beschimpt. Hij trok zich terug als schrijver van het gedicht van de Kinderboekenweek.

Lammers werd serieus onder vuur genomen wegens een in 2015 verschenen verhaal over de relatie tussen een tienerjongen en zijn trainer. De christelijke actiegroep Gezin in Gevaar bestempelde Lammers als een ‘pedofilie-schrijver’. Wybren van Haga stelde Kamervragen, omdat het verhaal kindermisbruik zou verheerlijken.

Deze wokisten hebben niets geleerd van de geschiedenis. Als het aan hen had gelegen, was de roman Lolita van Vladimir Nabokov, een literair meesterwerk, ook verboden. Eigenlijk moeten Haga en zijn geestverwanten honderden boeken verbieden: Voltaire, Nietzsche, en zo nog een lange rij meer. Al deze schrijvers en hun boeken kunnen als gevaar voor gezin en kinderen worden beschouwd door fundamentalistisch-christelijke en extreem-rechtse wokisten.