Als parlement Grondwet negeert, is referendum terechte reactie

29 september 2015Leestijd: 2 minuten
'ANP'

Eigenlijk sluit de representatieve democratie een referendum uit. Totdat het parlement de Grondwet schendt.

Elsevier is nooit een groot voorstander geweest van het referendum. Het lijkt de opperste vorm van democratie, maar tegelijk heeft het iets dictatoriaals.

Want als verliezer heb je je maar te schikken. En de winnaar heeft geen mogelijkheid om zich, bij nader inzien, te bekommeren om de andere kant van de zaak, want die is er niet. Het is ja of nee, wit of zwart.

Dit alles staat haaks op de besluitvorming in een representatieve democratie zoals de Nederlandse. Daar worden in het parlement deelbelangen afgewogen en komen alle opvattingen aan bod. Eigenlijk sluit deze staatsvorm een referendum uit. Frits Bolkestein (VVD) zei het eens zo: ‘Waarom zou je zelf blaffen als je een hond hebt?’

Noodstop

De vraag is of deze argumenten ook opgaan als Nederland via verdragen zijn zeggenschap overdraagt aan internationale organisaties als de Verenigde Naties en de Europese Unie. Want anders dan parlementaire besluiten zijn dit soort verdragen lastig terug te draaien. Is een referendum als noodstop dan geen geëigend middel?

Daar zou iets voor te zeggen zijn, als de Grondwet zelf geen noodstop zou kennen. Maar in Artikel 91 staat met zo veel woorden dat verdragen waarbij Nederland zijn zeggenschap verliest, de goedkeuring moeten krijgen van tweederde van de uitgebrachte stemmen in beide Kamers van het parlement.

Helaas heeft het parlement (zoals vaker) Artikel 91 genegeerd toen het zijn goedkeuring gaf aan het verdrag dat de Europese Unie sloot met Oekraïne. Als het parlement zich niet houdt aan de Grondwet, is een referendum een terechte reactie.

Elsevier nummer 40, 3 oktober 2015