Vroeger had je God, nu Facebook: godsdienst is uit de tijd

16 januari 2015Leestijd: 2 minuten

Er zijn in Nederland meer atheïsten dan mensen die in God geloven. De grootste groep bestaat uit agnosten: mensen die niet weten of er een God bestaat.

Het geloof is in Nederland al een tijdje op z’n retour, maar voor het eerst zijn er in ons land meer ongelovigen dan gelovigen. Dat blijkt uit een onderzoek van onder meer Ipsos dat dagblad Trouw liet uitvoeren.

Agnosten

Een kwart van de Nederlanders zegt nu atheïst te zijn. Deze mensen weten zeker dat er geen God of hogere macht bestaat. Daar tegenover staan de gelovigen die 17 procent van de samenleving uitmaken.

De grootste groep (31 procent) zijn de agnosten. Zij zeggen niet te kunnen weten of er een God of hogere macht bestaat. De op een na grootste groep (27 procent) bestaat uit de ‘ietsisten’. Zij geloven wel dat er ‘iets’ is, maar kunnen niet precies definiëren wat dat dan is.

Niemandsland

‘Tussen de twee uitersten van traditioneel geloof en ongeloof, tussen Calvijn en Voltaire, ligt een uitgestrekt niemandsland waar velen hun eigen weg proberen te vinden,’ zegt bijzonder hoogleraar Kerk en Wereld Joep de Hart. ‘Ineens zijn we niet zo zeker meer,’ meent hij.

Maar waar houden deze agnosten, atheïsten en ietsisten zich, op deze uitgestrekte steppe van ongelovigheid, dan aan vast? Vooral aan zichzelf, beweert godsdienstpsycholoog Joke van Saane. ‘Kijk naar Facebook. Vroeger bepaalde je dorp, je familie of kerk wie jij was. Nu kun je op Facebook zelf iemand zijn, zonder die traditionele verbanden,’ zegt Van Saane.

En wie in zichzelf gelooft, heeft geen dogma van de kerk meer nodig. Dogmata gelden immers voor een grote groep mensen en jij bent uniek.  ‘Als geen mens hetzelfde is, zijn dogma’s, regels die voor iedereen gelden en in elke situatie opgaan, niet meer bruikbaar.’ Individuen van nu hebben de kerk niet meer nodig. ‘De instituties hebben hun zeggingskracht verloren,’ zegt Van Saane. ‘Wat nuttig is in het leven bepalen de mensen tegenwoordig zelf. Ze zoeken naar eigen antwoorden op hun vragen, en die vinden zij niet bij kerken en religieuze instituten.’

Zwevende gelovigen

Hoogleraar De Hart vergelijkt de steeds groter wordende groep ongelovigen, agnosten en ietsisten met zwevende kiezers. ‘Net als zwevende kiezers vergelijken zij per situatie waar ze geloof hebben of vertrouwen aan hechten.’

Uit een rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau bleek eerder dat de ontkerkelijking van Nederland een tegendraadse reactie heeft op gelovigen. Zij hechten hierdoor juist meer aan hun geloof en worden steeds meer behoudend.