Dit jaar is het dan zover: de twee nieuwe fregatten van de Koninklijke Marine worden gebouwd. Dat is niet de enige aanwinst. Tot eind komend decennium krijgt de marine zo’n dertig nieuwe schepen erbij, die ze goed kan gebruiken.
Het is de koude nacht van 1 februari 2024. De Ivanovets vaart op rustige kruissnelheid door de Zwarte Zee, op meer dan 130 zeemijl afstand van de dichtstbij gelegen Oekraïense haven. Zoals veel van de Russische marine schepen ziet ook deze 56 meter lange missile corvette er imposant uit door de vier enorme lanceerbuizen voor anti-scheepsraketten aan weerszijden van het dekhuis.
Maar die hoeven niet in actie te komen. Het eerste onbemande Magura-speedbootje van de Oekraïners raakt de Ivanovets vol in de achtersteven en ontploft. Russische bemanningsleden komen in actie en vuren met mitrailleurs op de andere varende drones die het schip aanvallen, maar tevergeefs.
Enkele minuten daarna treft het tweede unmanned surface vessel al zigzaggend de linkerkant van de korvet, gevolgd door een derde. De Ivanovets gaat met de boeg naar de hemel ten onder.
Deze gebeurtenis laat goed zien hoe oorlogsvoering op zee in de afgelopen jaren is veranderd. In hoeverre wordt hier rekening mee gehouden bij de bouw van nieuwe schepen voor de Koninklijke Marine?
Die vraag stelden we naar aanleiding van het nieuws dat de bouw van nieuwe fregatten – officieel Anti-Submarine Warfare Frigates (ASWF’s) geheten – dit jaar begint.
Varende computers
‘We houden zeker rekening met de veranderde situatie op zee,’ zegt luitenant-ter-zee Guus van Fulpen. Hij is als engineer betrokken bij het ontwerp van alle SEWACO-systemen (Sensoren, WApen en COmmandosystemen) aan boord.
‘Wat je in het Oekraïneconflict ziet, is dat marineschepen worden geconfronteerd met swarming. Ze krijgen niet meer een of twee raketten op zich afgevuurd, maar worden binnen korte tijd door tientallen drones en raketten tegelijk aangevallen. Vanuit de lucht, vanaf zee of onder water. En die drones zijn nog hartstikke snel en wendbaar ook; dat kun je als mens of als bemanning niet meer behappen. Dat moet je aan geautomatiseerde systemen overlaten.’
Daar zijn de nieuwe fregatten dan ook helemaal op ontworpen. Van Fulpen noemt het ‘varende computers’
De marineschepen op een rijtje:
Combat Support Ship (1)
Op 22 februari 2025 doopte Prinses Amalia de Zr.Ms. Den Helder.
De bedoeling is dat de Koninklijke Marine dit bijna 180 meter lange bevoorradingsschip op 1 oktober officieel in dienst stelt.
Hulpvaartuigen (8)
De Koninklijke Marine beschikt over een tiental hulpvaartuigen van verschillende ontwerpen, die ingezet worden voor diverse taken. Het idee is om deze te vervangen door een serie van acht nieuwe hulpvaartuigen. Dat is handiger en efficiënter met onderhoud en het opleiden van bemanningen.
Vanaf 2026 inzetbaar, maar er is nog geen contract getekend.
Mijnenbestrijdingsvaartuigen (6)
In december dit jaar maakt Zr.Ms. Vlissingen haar opwachting. Het is de eerste van zes nieuwe mijnenjagers, die als moederschepen van een flink arsenaal (de toolbox) aan drones en andere mijnenruimsystemen optreden.
De laatste, Zr.Ms. Schiedam, komt halverwege 2030 in dienst.
Amfibische transportschepen (6)
Deze moeten niet alleen de grote amfibische schepen Zr.Ms. Rotterdam en Zr.Ms. Johan de Witt vervangen, maar ook de kleine patrouillevaartuigen van de Holland-klasse. Waar dat dan op uitkomt qua afmetingen? Ergens tussenin, maar waar is nog niet bekend.
Vanaf 2032 inzetbaar.
Anti-Submarine Warfare Frigates (2)
Het is nog niet officieel, maar er is sprake van dat het ministerie van Defensie nog eens twee ASWF’s zal bestellen bij Damen. En vanuit Belgische hoek gonst het gerucht dat zij ook nog een extra schip wensen. Dat brengt deze klasse op zeven: vier voor ons en drie voor de zuiderburen.
Multirole Support Ships (2)
Nog niet besteld, wel aangekondigd. Een commercieel scheepsontwerp van Damen Shipyards wordt gemilitariseerd. Op het achterdek is plek voor een aantal modules, naar gelang de opdracht. Denk aan luchtdoelraketten, bewapende vliegende drones en kleine onderwaterdrones.
De twee ruim 50 meter lange schepen moeten in 2026 in gebruik worden genomen.
Onderzeeërs (4)
Eindelijk, daar zijn ze dan: de Orka, Zwaardvis, Barracuda en Tijgerhaai.
Het heeft even geduurd voordat ze werden besteld, maar vanaf 2034 zijn ze op zee te bewonderen. Of eigenlijk dus niet. Het blijven tenslotte onderzeeërs.
Future Air Defender (4)
In 2034 moet ook het eerste exemplaar uit de nieuwe serie vlaggenschepen in dienst worden gesteld.
Deze luchtverdedigingsfregatten vervangen de huidige luchtverdediging- en commandofregatten (LCF’s), waarvan het laatste in 2037 het ruime sop kiest.
Dit artikel is geschreven door KIJK-redacteur Rick van de Weg