Verkiezingsprogramma’s door de jaren heen

17 november 2023Leestijd: 3 minuten
Foto: ANP.

Verkiezingsprogamma’s zijn een belangrijk middel voor partijen om inhoudelijke standpunten aan kiezers te communiceren. Toch zijn vaak slechts enkele opmerkelijke voorstellen bepalend voor het verloop van een campagne. Zo ook de namen van de verkiezingsprogramma’s.

Het eerste verkiezingsprogramma werd geschreven door Abraham Kuyper (1837-1920) rond de oprichting van de Anti-Revolutionaire Partij (ARP), tevens de eerste Nederlandse politieke partij. Kuyper schreef het beginselprogramma van de ARP tussen 1878 en 1879 als een serie in het door hem opgerichte dagblad De Standaard. De volledige versie van Ons Program, inclusief voetnoten, telde meer dan 1.300 bladzijden.

Overzicht namen verkiezingsprogramma’s

Vandaag de dag zijn de verkiezingsprogramma’s een stuk korter en al gaande werd er steeds meer aandacht besteed aan de namen van de verkiezingsprogramma’s. Deze titels fungeren vaak simultaan als verkiezingsslogans. Hieronder een overzicht van de namen van verkiezingsprogramma’s door de jaren heen.

Vind deze lijst en vele andere terug in het Groot Politiek Lijstenboek

  • Verkiezingsprogramma CDA
    1977: Program van uitgangspunten
    1981 en 1982: Om een zinvol bestaan
    1986: Verkiezingsprogramma
    1989: Verantwoord Voortbouwen
    1994: Wat echt telt
    1998: Samenleven doe je niet alleen
    2002 en 2003: Betrokken samenleving, betrouwbare overheid
    2006: Vertrouwen in Nederland. Vertrouwen in elkaar
    2010: Slagvaardig en Samen
    2012: Iedereen
    2017: Keuzes voor een beter Nederland
    2021: Nu doorpakken
    2023: Recht Doen.
  • Verkiezingsprogramma PvdA
    1977: Voorwaarts, en niet vergeten
    1981: Weerwerk
    1982: Eerlijk delen
    1986: De toekomst is van iedereen
    1989: Kiezen voor kwaliteit
    1994: Wat mensen bindt
    1998: Een wereld te winnen
    2002 en 2003: Samen voor de toekomst
    2006: Samen sterker – werken aan een beter Nederland
    2010: Iedereen telt mee – De kracht van Nederland
    2012: Nederland sterker en socialer
    2017: Een verbonden samenleving
    2021: Ons plan voor een eerlijker en fatsoenlijker Nederland
  • Verkiezingsprogramma VVD
    1977: Visie in vrijheid
    1981: Samen aan het werk
    1982: Urgentieprogramma
    1986: Als de toekomst je lief is
    1989: Verkiezingsprogramma
    1994: Nederland moet weer aan de slag
    1998: Investeren in uw toekomst
    2002 en 2003: Ruimte, respect en vooruitgang
    2006: Voor een samenleving met ambitie
    2010: Orde op zaken
    2012: Niet doorschuiven maar aanpakken
    2017: Zeker Nederland
    2021: Samen aan de slag
    2023: Ruimte geven. Grenzen stellen.
  • Verkiezingsprogramma GroenLinks
    1989: Verder kijken
    1994 en 1998: Verkiezingsprogramma
    2002: Overvloed en onbehagen
    2003: Protest en perspectief
    2006: GroeiMee
    2010: Klaar voor de toekomst
    2012: Groene kansen voor Nederland
    2017: Tijd voor verandering
    2021: Tijd voor nieuw realisme
  • Verkiezingsprogramma SP
    1998: Tegengas!
    2002 en 2003: Eerste weg links
    2006: Een beter Nederland, voor hetzelfde geld
    2010: Een beter Nederland voor minder geld
    2012: Nieuw vertrouwen
    2017: #PakDeMacht
    2021: Stel een daad
    2023: Nu de mensen
  • Verkiezingsprogramma D66
    1977: Het redelijk alternatief
    1982, 1986 en 1989: Verkiezingsprogramma
    1994: Ruimte voor de toekomst
    1998: Bewogen in beweging
    2002 en 2003: Toekomst in eigen hand
    2006: Nederland weer vrij en vrijzinnig
    2010: We willen het anders
    2012: En nu vooruit
    2017: Kansen voor iedereen
    2021: Een nieuw begin
    2023: Nieuwe energie voor Nederland
  • Verkiezingsprogramma LPF
    2002: Zakelijk met een hart
    2003: Politiek is passie
  • Verkiezingsprogramma ChristenUnie
    2002: Durf te kiezen voor normen
    2003: Samen leven naar Bijbelse waarden
    2006: Duurzaam voor elkaar
    2010: Vooruitzien
    2012: Voor de verandering
    2017: Hoopvol realistisch
    2021: Kiezen voor wat écht telt
    2023: Nieuwe verbondenheid
  • Verkiezingsprogramma SGP
    1998: Woord houden
    2002 en 2003: Tot Uw dienst
    2006: Naar eer en geweten
    2010: Daad bij het Woord: De SGP stáát ervoor!
    2012: Daad bij het Woord!
    2017: Stem vóór het leven
    2021: In vertrouwen
    2023: Woord houden
  • Verkiezingsprogramma Partij voor de Dieren
    2006: 220x liever voor mens, dier, natuur en milieu
    2010: Recepten voor mededogen en duurzaamheid
    2012: Hou vast aan je idealen: laat ze niet wegcijferen
    2017: Plan B
    2021: Idealisme is het nieuwe realisme
    2023: Een wereld te herwinnen
  • Verkiezingsprogramma PVV
    2006: Een Nederland om weer trots op te zijn!
    2010: De agenda van hoop en optimisme
    2012: Hún Brussel, óns Nederland
    2017: Nederland weer van ons!
    2021: Het gaat om u
    2023: Nederlanders weer op 1
  • Verkiezingsprogramma 50PLUS
    2012: 50 pluspunten
    2017: 50 pluspunten: omdat ouderen het niet meer pikken!
    2021: De kracht van PLUS
    2023: 50PLUS wil het goede terug!
  • Verkiezingsprogramma DENK
    2017: Denkend aan Nederland
    2021: DENK anders
    2023: Nu is het moment
  • Verkiezingsprogramma Forum voor Democratie
    2017: Verkiezingsprogramma
    2021: Stem Nederland terug
    2023: Het programma van hoop, optimisme en herstel
  • Verkiezingsprogramma Volt
    2021: Verkiezingsprogramma
    2023: Toekomst, nu.
  • Verkiezingsprogramma JA21
    2021: Verkiezingsprogramma
    2023: Nederland weer op de rit
  • Verkiezingsprogramma BBB
    2021: Verkiezingsprogramma
    2023: Iedere dag BBBeter
  • Verkiezingsprogramma BIJ1
    2021: Allemaal anders maar toch gelijkwaardig
    2023: Breek de ketens
  • Verkiezingsprogramma Nieuw Sociaal Contract
    2023: Tijd voor herstel
  • Verkiezingsprogramma GroenLinks-PvdA
    2023: Samen voor een hoopvolle toekomst
  • Verkiezingsprogramma BVNL
    2023: Nederland voorop en vooruit