Het telefoontje van Kaag dat het lot van Rutte bezegelde

Toen Mark Rutte op maandag 10 juli kort na kwart over 10 in de Tweede Kamer zijn plotselinge vertrek had aangekondigd, volgde een schorsing van een uur. Pas na half 12 zou het Kamerdebat beginnen. Wat gebeurde er tijdens dat tussenuur in de VVD-fractie?

Hoewel demissionair premier Rutte geen deel uitmaakt van de liberale Kamerfractie, zou hij daar wel verschijnen. Hij was per slot de politiek leider van de partij en de man op wiens slippen ze allemaal in het parlement waren gekomen.

Rutte liet lang op zich wachten. De VVD-Kamerleden speelden wat met hun telefoontjes. Er heerste een grafstemming. Sommigen huilden. Toen Rutte verscheen, kreeg hij een enorm applaus.

Rutte was ontdaan

Rutte probeerde luchtigjes te doen. Hij had op zondag 9 juli de beslissing genomen om uit de politiek te vertrekken en dat was dat. Maar het viel ook op ‘hoe ontdaan hij was’, zegt een van de aanwezigen later.

De scheidend partijleider deed zijn best om snel over alle emoties heen te stappen, en op zakelijke toon vast te stellen hoe de VVD post-Mark verder moest. Maar duidelijk was dat hij zich door twee concurrerende partijen belazerd voelde.

In de eerste plaats door Jesse Klaver (GroenLinks), die het hele weekend in de weer was om een meerderheid te scheppen voor de motie van wantrouwen die hij tegen Rutte wilde indienen. Gewoon vallen was niet genoeg voor de progressieven. Klaver wilde dat de premier onmiddellijk zou ophoepelen en niet nog een half jaar tot misschien wel een heel jaar demissionair zou doorregeren.

Klaver had Rutte daarover later die zondag 9 juli geïnformeerd, maar dat was in een laat stadium. Rutte had reden zich overrompeld te voelen.

Niettemin: zijn parlementaire meerderheid was krap, maar de SGP zou pal staan. Rutte kon erop rekenen dat de motie-Klaver verworpen zou worden.

 

Het moest geen vechtscheiding worden

Toen de coalitiepartners op vrijdagavond 7 juli met elkaar braken en het onzalige kabinet-Rutte IV ten val kwam, spraken ze af dat het geen vechtscheiding moest worden. Het land moest bestuurbaar blijven. Daarvoor was een volwaardig demissionair kabinet nodig. Geen fratsen met partijen die ertussenuit knijpen. De bewindslieden zouden op hun post blijven.