Roelof Bouwman: Waarom Nederland onder Rutte geen spat liberaler is geworden

Regelzucht, beleidsdrift en betutteling zetten in Nederland de toon. Ook na dertien jaar onder Rutte met overwegend (sociaal-)liberale ministers, schrijft Roelof Bouwman.

HJ Schoo, voormalig hoofdredacteur van Elsevier, deed in 2006 in zijn Volkskrant-column een interessante observatie.

Nog maar pas geleden, schreef hij, leek overal ter wereld het liberalisme te triomferen. ‘Het einde van de Koude Oorlog betekende niet alleen de nekslag voor het communisme, maar ook voor welke heilsverwachting dan ook: weg met het maakbaarheidsgeloof. De beurt was aan de liberale rechtstaat en het economisch liberalisme.’

Maar kijk eens om je heen, zei Schoo. Overal is het liberalisme in de verdediging gedrongen – als het al niet op de terugtocht is. Ook in Nederland leek dat in 2006 het geval.

VVD onder leiding van nieuwe lijsttrekker Rutte verloor zes zetels

Bij de Tweede Kamerverkiezingen die dat jaar werden gehouden, verloor de VVD onder leiding van de nieuwe lijsttrekker Mark Rutte zes zetels en kwam uit op 22. De liberalen legden het niet alleen grandioos af tegen het CDA van Jan Peter Balkenende (41 zetels) en de PvdA van Wouter Bos (33), maar werden ook voorbijgestreefd door de SP van Jan Marijnissen (25). Voor politieke hoofdprijzen deed de VVD niet meer mee. Een fiasco van jewelste.

Nóg beroerder ging het in 2006 met de zelfbenoemde sociaal-liberalen van D66. De nieuwe partijleider Alexander Pechtold – ‘kereltje Pechtold’ volgens Volkskrant-columnist Jan Blokker – was het lachertje van het Binnenhof. Een peiling van TNS NIPO, twee dagen voor de verkiezingen, voorspelde dat de Democraten nog slechts één Kamerzetel zouden overhouden. Het werden er uiteindelijk drie: een meevaller, maar niettemin de slechtste D66-score ooit.

Regelzucht, beleidsdrift en betutteling zetten de toon

Zo op het eerste gezicht zat Schoo er in 2006 helemaal naast met zijn sombere bespiegelingen over de toekomst van het liberalisme. De VVD immers herpakte zich en is sinds 2010 voortdurend de grootste partij bij Tweede Kamerverkiezingen. Mark Rutte passeerde vorig jaar Ruud Lubbers als langstzittende premier.