Zware klap dreigt bij verkiezingen: in CDA groeit onrust

Het CDA dreigt bij de provinciale verkiezingen een zware klap te krijgen. In de coalitie is de partij een instabiele factor geworden. In de partijrangen heerst onvrede, maar partijtop en partijleider zelf bezweren dat Wopke Hoekstra tot 2025 blijft.

Hoekstra zelf zegt dat hij ‘volgemotiveerd en met volle overtuiging doorgaat’. Hij richt zich op ‘een goede uitslag nu en in 2025 en daar ga ik aan bijdragen’.

De peilingen zijn dramatisch: het CDA – decennialang een cruciale machtspartij en sinds 2021 nog slechts goed voor vijftien Tweede Kamerzetels – dreigt bij de Statenverkiezingen te halveren. Volgens de Peilingwijzer – een  gewogen gemiddelde van diverse onderzoeken – zakt het CDA af naar de tiende rang. Negen andere partijen zijn straks groter.

Tekst gaat hieronder verder

EW sprak met CDA-ingewijden die het beeld schetsen van een partij in verval. In de VVD bestaan zorgen over de neerwaartse spiraal waarin het CDA is terechtgekomen. ‘Die neergang is ook voor ons een serieus probleem,’ zeggen VVD’ers in Haagse achterkamertjes.

VVD-premier Mark Rutte probeerde het CDA te steunen door te eisen dat Hoekstra zou mogen meedoen aan het RTL4-verkiezingsdebat. Dit lukte niet en daardoor gaat het hele debat niet door. Meer kon Rutte niet voor zijn coalitiepartner doen. ‘In verkiezingstijd is het ieder voor zich,’ zegt iemand uit de directe omgeving van de VVD-leider.

Het CDA leverde de premier voor tien kabinetten

Het CDA ontstond in 1980 uit een fusie van KVP, ARP en CHU. Zij vormden voortaan één christen-democratische partij en stopten daarmee het verval van de katholieke en protestantse partijen. Het CDA leverde de premier voor tien kabinetten. CDA-premiers regeerden nu eens met links en dan weer met de VVD. Als zij overstag gingen, werd meestal het argument gebruikt dat de afgedankte
coalitiepartner ‘instabiel’ begon te worden. Nu is het CDA zelf die instabiele factor.  Een oudgediende CDA’er stelt: ‘Dit is een hang- en wurgkabinet. We moeten breken om te overleven.’

De Haagse top van het CDA blijft volhouden dat ‘Wopke er nu beter in begint te komen’. Campagneleider Derk Boswijk zegt: ‘De campagne draait sinds kort juist lekker.’ Maar elders in de partij klinken verwijten naar Hoekstra. Niemand durft hardop zijn kritiek te uiten. Er is een anoniem klachtencircuit.

Aan het einde van de laatste kabinetsformatie, ruim een jaar geleden, wilde Hoekstra per se naar Buitenlandse Zaken. Menigeen raadde hem dat sterk af, maar Hoekstra zette door. Directe vertrouwelingen van Hoekstra zeiden dat het een poging was tot depolitisering. Op Buitenlandse Zaken was Hoekstra immers door de partij uitgeleend aan het land om de nationale belangen in den vreemde te verdedigen. Hij hoefde zich niet te verlagen tot kleine binnenlandse strubbelingen. Hij zou boven het Haagse gekrakeel staan en daar kon het CDA garen bij spinnen.

Het pakte anders uit. Hoekstra gaat op in zijn rol van minister, reist de wereld over en doet zijn partij erbij als het kan. ‘Hij heeft gewoon geen tijd voor het CDA,’ weet een bron. ‘Hij heeft er ook geen zin meer in,’ denkt een ander. ‘Hij delegeert de partijbesognes aan staats­secretaris Marnix van Rij,’ klaagt een derde. ‘Elke nederlaag heeft zijn zondebok nodig,’ stelt een vierde.

Binnen en buiten het CDA bestaat waardering voor minister Hoekstra, die nog vóór de Russische inval in Oekraïne de juiste reflex toonde en voorop liep bij het versterken van de NAVO-Oostflank en het leveren van wapens aan Oekraïne. Maar hij gaat zó op in zijn internationale rol, dat zijn partij het moet bezuren. Hij vlucht in zijn functie en vergeet de politieke thuisbasis, luidt de klacht. CDA-voorzitter Hans Huibers weerspreekt dit. ‘Wopke Hoekstra is permanent bezig met de partij. Hij zit er geharnast in om de weg omhoog te volgen. De peilingen zijn slecht, maar bij de Statenverkiezingen kan het CDA het verrassend goed doen.’

Het CDA zwalkt van links naar rechts – maar meestal naar links

Intern wordt Hoekstra verweten dat hij de stikstofproblematiek op het bordje van partijgenoot staatssecretaris Marnix van Rij (Belastingen) kiepert. Afgelopen zomer dreigde Hoekstra met een kabinetscrisis door in een AD-interview de stikstofnormen ‘niet heilig’ te verklaren. Vervolgens liet hij de zaak sloffen.