Rutte IV gaat tweede jaar in: rekken en erbij blijven

Precies een jaar geleden trad het kabinet-Rutte IV aan. De ploeg scheerde al eens langs de afgrond en vooral het CDA ontwikkelt zich tot risicofactor. De coalitiepartijen vrezen de Statenverkiezingen die tot een nog groter tekort aan steun in de Eerste Kamer zullen leiden. Politiek redacteur Eric Vrijsen verkent de horizon op de eerste verjaardag van het kabinet.

Verliefd op elkaar waren de coalitiepartijen niet. Het kabinet was een moetje of op zijn best een verstandshuwelijk. Feit is dat het kabinet-Rutte IV zijn eerste jaar overleefde. Op maandag 10 januari 2022 – precies een jaar geleden – stond een recordaantal van twintig ministers op het bordes. De Koning beëdigde ook nog eens negen staatssecretarissen.

De omvang van de bewindsliedenploeg was al een veeg teken: ze gingen het moeilijk krijgen. Maar dankzij de financiële degelijkheid van eerdere kabinetten en de snelheid waarmee het bedrijfsleven de corona-periode achter zich liet, kon het kabinet met miljarden strooien.

Voor het stikstofbeleid was 35 miljard beschikbaar. Voor klimaat 50 miljard. Het kon niet op. Al tijdens het debat over de regeringsverklaring eiste de linkse oppositie dat ook geld werd vrijgemaakt om de koopkracht ‘aan de onderkant’ te verbeteren.

Na 24 februari (de Russische inval in Oekraïne) kwam daar nog de extra 5 miljard voor defensie bij, plus het opvangen van de sterk gestegen energierekening van particuliere huishoudens en bedrijven. De kosten van dat laatste worden geschat op 15 miljard. Minister Sigrid Kaag (D66) van Financiën liet al weten dat ze op de bodem van de schatkist kijkt en dat het zo niet kan doorgaan. Dit zet de coalitieverhoudingen op scherp. Rutte IV kan de onderlinge meningsverschillen niet blijven wegpoetsen door overal geld tegenaan te gooien.