Zowel het OMT als het demissionair kabinet schrok van de nieuwe piek in positieve tests. Maar pas over een aantal dagen zal duidelijk worden wat die aantallen echt betekenen, schrijft Bram Hahn.
Jaap van Dissel zag het niet aankomen, de GGD zag het niet aankomen, Mark Rutte niet en Hugo de Jonge evenmin. Maar een week na het ingaan van stap 4 en 5 van het heropeningsplan begon het aantal positieve tests te stijgen en nog een weekje later werd de barrière van 10.000 positieve gevallen op één dag alweer geslecht.
Lees ook dit commentaar van Bram Hahn: Kabinet moet terugschakelen in race tegen Deltavariant
Het is niet dat het Outbreak Management Team (OMT) en het kabinet niet van allerlei kanten zijn gewaarschuwd voor een nieuwe opleving van het virus in de gedaante van de Deltavariant. Zowel de cijfers uit het Verenigd Koninkrijk, dat qua vaccineren al verder was, als schattingen en berekeningen op basis van steekproeven in Nederland, maakten duidelijk dat een stijging eraan zat te komen.
OMT-advies gaf vertrouwen om snel te versoepelen
Maar het kabinet baseerde zich op een OMT-advies van 18 juni waarin weinig bezwaren worden geuit tegen de voorgenomen versoepelingen. Uiteraard wel met de geijkte mitsen en maren, maar de algehele toon van dat gecombineerde 116de en 117de advies is: ga je gang. Het aantal positieve gevallen zal wel wat stijgen, maar de trend in de ziekenhuizen is gunstig en een nieuw overbelasting van de ziekenhuizen is onwaarschijnlijk. Dat ligt overigens wel anders voor huisartsen, die het alweer bijzonder druk zeggen te hebben.
De focus in het advies lag vooral op wat er in de herfst zou kunnen gebeuren, als de omstandigheden gunstiger zijn voor verspreiding van virussen – niet alleen corona, maar ook seizoensgriep.
Controle over het virus bleek een illusie
Ook in het 118de OMT-advies, van 2 juli, is van ongerustheid nog weinig te merken: ‘De prognoses voor juli en augustus laten zien dat de opkomst van de deltavariant een tijdelijke stijging van het aantal infecties (meldingen) kan veroorzaken.’ Ook zinspeelt het OMT in dit advies nog over uitbreiding van de mogelijkheden van Testen voor Toegang met gebruik van zelftests.
De schrik moet dan ook enorm zijn geweest toen in de dagen daarna de cijfers plots enorm begonnen te stijgen. Het kabinet dacht de controle te hebben over het virus, maar dat bleek een illusie. Demissionair premier Mark Rutte (VVD) bood maandag 12 juli excuses aan voor de inschattingsfout om te snel te versoepelen en voor de persconferentie van afgelopen vrijdag 9 juli waarin het kabinet de kritiek juist wegwuifde.
De stijging kwam slechts ten dele door tests in het kader van Testen voor Toegang. Tussen 28 juni en 4 juli werden ruim 300.000 Tests voor Toegang gedaan, waarvan slechts 0,2 procent positief bleek. Intussen groeide in de teststraten van de GGD het percentage positieve tests van 2,7 naar 6,5 procent (inmiddels al rond 14 procent). Het was aanleiding voor het kabinet om het OMT op 8 juli om een spoedadvies te vragen, dat een dag later volgde.
Sterke toeloop in ziekenhuis lijkt uit te blijven
Afgelopen september en december volgde het aantal ziekenhuisopnamen de besmettingen al binnen een week. Nu lijkt een sterke stijging uit te blijven. Dat kan komen doordat de nu besmette jongeren braaf uit de buurt blijven van oudere familieleden. Maar waarschijnlijker is het dat de vaccins hun werk doen. Ze voorkomen sowieso al voor een deel de kans dat het virus zich verspreidt, en ze beschermen zeer goed tegen ernstige ziekte en een dodelijke afloop.
Versoepelingen zijn logisch en nodig, maar waakzaamheid ook, schreef Bram Hahn twee weken geleden
Maar helemaal zeker is het nog niet. Het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding verwacht in de loop van deze week weer een stijging van het aantal met het coronavirus besmette patiënten dat in het ziekenhuis wordt opgenomen. Of die verwachting uitkomt en of deze dan net zo hard gaat als tijdens eerdere golven, valt te bezien.
Over een week zal duidelijk zijn of een sterke stijging in de teststraten nog steeds onherroepelijk leidt tot een toestroom van COVID-19-patiënten in de ziekenhuizen. Nu even pas op plaats is dus logisch en daarbij is de burger ook zelf aan zet. Iedere Nederlander weet inmiddels wat je moet doen om verspreiding van het virus te voorkomen, ook als Hugo de Jonge je oproept om meteen na je eerste prik het nachtleven in te duiken.