Elitemilitairen voor speciale operaties zijn zwaar onderbezet

Schaduwkrijgers worden ze genoemd. Het Korps Commando Troepen van de landmacht en de Maritime Special Operations Forces (MARSOF) van het Korps Mariniers zijn de elitemilitairen voor bijzondere opdrachten. Ze zijn getraind om in oorlogstijd achter de vijandelijke linies te opereren. In vredestijd worden ze wereldwijd ingezet voor geheimzinnige ‘directe acties’ waarover ze nooit zullen praten. Op het borstzakje van hun gevechtstenue staan alvast hun bloedgroep en resusfactor geborduurd. Ook tijdens oefeningen schieten ze met scherp.

Rangen behoorlijk uitgedund door personeelstekorten

Kabinet en Tweede Kamer beloven al jaren dat ze de Special Operations Forces (SOF) zullen uitbreiden. Maar door personeelstekorten zijn de rangen behoorlijk uitgedund. Bij de commando’s is het aantal openstaande plaatsen 50 procent. Vorig jaar traden welgeteld acht nieuwe operators aan. Bij oefeningen doen vaak reservisten mee. Ze nemen bij hun baas verlofdagen op om weer even met hun geliefde eenheid te kunnen aantreden. Eens commando, altijd commando.

De SOF-militairen worden uitgebreid met twee extra ondersteuningseenheden. De commando’s krijgen een extra ondersteuningscompagnie van ongeveer 150 man. MARSOF krijgt een ondersteunings-troop van circa 50 man.

Het idee is dat de operators niet elk specialisme kunnen beheersen en dat je er andere militairen met een specifieke deskundigheid aan kunt toevoegen, mits die zijn getraind in de samenwerking. Ze moeten dedicated of op zijn minst designated zijn in de bijstand aan speciale troepen.

De dedicated enablers zijn speciaal getraind en uitgerust, en zijn onderdeel van de Special Operations Forces. De designated enablers behoren niet tot de SOF, maar kunnen wel ondersteunen. Het gaat vooral om eenheden van de Luchtmobiele Brigade en het Korps Mariniers. Zij hebben hun eigen operationele taak, maar zijn ook toegerust om de SOF te ondersteunen.

‘Niet iedereen hoeft berkenschors te eten,’ zegt generaal-majoor Theo ten Haaf (62) minzaam. Op het ministerie van Defensie is hij Commandant Special Operations Command. Hij ressorteert direct onder ’s lands hoogste militair, generaal Onno Eichelsheim, en adviseert hem over de planning, voorbereiding en uitvoering van de speciale operaties.

Commando’s treden van oudsher op in groepjes van ten minste vier man

Het is de bedoeling dat als de supermilitairen uitrukken, ze onmiddellijk kunnen rekenen op geroutineerde helikopterbemanningen, explosievenopruimers, cyberspecialisten, inlichtingen­experts, geneeskundig personeel en deskundigen in digitale communicatie.

Commando’s – de befaamde ‘groene baretten’ – treden van oudsher op in groepjes van ten minste vier man. Eéntje van hen is de medic (vroeger: hospik), die eerste-kameradenhulp kan geven. Vrijwel altijd gaat het om uiterst riskante gevechtshandelingen. Soms moet een gewonde ter plekke worden geopereerd en daarvoor is chirurgische capaciteit nodig. Zo’n chirurg hoeft zelf geen commando of MARSOF-operator te zijn, maar hij moet dat speciale werk terdege kennen. Hij werkt nauw samen met de SOF-militairen, heeft intensief met ze getraind en kan onder zeer primitieve omstandigheden opereren.

Voor de hondenbegeleiders is het anders. Zij behoren tot de commando’s en springen vanaf zeer grote hoogten uit vliegtuigen om ongezien vijandelijk gebied binnen te dringen. Hun honden, getraind op het speuren naar explosieven en het overmeesteren van tegenstanders, maken de vrije val en de parachutesprong mee.