Wereldwijd was er verontwaardiging dit jaar toen de Deense rechtse minderheidsregering liet weten dat zij af wil van ‘getto’s’, desnoods door ze te slopen. Of kan Nederland toch wat van de Denen leren?
Wat met de CO2-uitstoot kan, kan ook met integratie, moet de Deense regering-Rasmussen hebben gedacht. Geen getto’s meer in 2030. Premier Lars Løkke Rasmussen poneerde die ambitie op 1 januari van dit jaar in een nieuwjaarstoespraak die klonk als een klok.
Luister ook naar de podcast met Gertjan van Schoonhoven:
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Geen metaforisch gemijmer over het land als ‘broos vaasje’, maar gewoon boem, knal, met gestrekt been erin. Dit is ons grootste probleem, dit gaan we eraan doen. Met concrete criteria, doelen, deadlines en maatregelen.
In het kerstnummer van Elsevier Weekblad staat een reportage over de Deense plannen, met onder meer gesprekken met betrokken politici. Het verhaal maakt duidelijk dat het de Denen menens is. Ze zijn de ‘getto’s’ in hun steden zat. Te veel Denen met een migratie-achtergrond leven losgezongen van de samenleving. Zij ‘doen niet mee’.
Lees hier het volledige artikel in het dubbeldikke kerstnummer dat nu in de winkel ligt: Waarom de Denen van links tot rechts genoeg hebben van hun getto’s
Resultaat van een kwart eeuw werk
Die opvatting wordt vrij breed gedeeld. Ook de Deense sociaal-democraten steunen het ‘gettoplan’. De partij vaart – om het draagvlak voor de verzorgingsstaat op langere termijn te behouden – sinds een paar jaar een veel strengere, nationalistischer koers als het gaat om immigratie en integratie. De sociaal-democraten zullen daar naar verwachting flink voor worden beloond bij de verkiezingen volgend jaar.
De regering-Rasmussen is zeker niet de eerste Deense regering die probeert de ‘getto’s’ aan te pakken. Denemarken probeert dat al sinds 1994, dus al bijna een kwart eeuw. Dit is een opvallende overeenkomst met Nederland, dat het ook al sinds het midden van de jaren negentig probeert. Eerst, vanaf 1995, onder de noemer Grote Stedenbeleid, later onder de noemer van de zogeheten ‘Vogelaarwijken’.
Schijn bedriegt: kozijnen keurig geschilderd
Dat alles heeft vele miljarden gekost, en wat dat geld precies oplevert, blijkt steeds weer moeilijk te zeggen. Wel zien de Nederlandse ‘getto’s’ er – net als de Deense – over het algemeen relatief netjes uit, mede door een kostbaar sloop-, renovatie- en/of nieuwbouwbeleid.
Meer over dit onderwerp: Overheidsgeld kan bewoners van Vogelaarwijken niet vooruit helpen
Dat Denemarken en Nederland misschien wel de netste ‘getto’s’ ter wereld hebben, is zeker geen geringe prestatie. Misschien was het de miljarden zelfs wel waard. Maar het is ook een valkuil. Dat je sociale achterstand niet meteen ziet omdat de kozijnen keurig zijn geschilderd en er corporatieve plantenbakken op de stoep staan, wil niet zeggen dat er geen achterstand is.
Deense situatie lijkt als twee druppels water op de Nederlandse
Die achterstand is er wel, en structureel ook. Ook in Nederland komen veel bewoners van achterstandswijken – overwegend migranten van niet-westerse komaf – ondanks bijna een kwart eeuw beleid nog steeds niet echt mee. Ook hun kinderen doen het gemiddeld slechter op school dan andere kinderen.
Of je de term ‘getto’s’ nu smaakvol vindt of niet, feit is dat de Deense situatie als twee druppels water lijkt op die in Nederland. Ook hier zijn tientallen wijken waar veel bewoners zitten opgesloten in hun ‘achterstand’, die zij weer overdragen op de volgende generatie. Uitkeringen halen de scherpe kantjes van de armoede af, maar tegelijk nemen ze de prikkel weg om echt mee te doen in de samenleving – door werk te zoeken of zelf werk te scheppen. De Denen proberen dit te doorbreken – de verzorgingsstaat mag niet langer een ‘hangmat’ zijn, maar moet weer een ‘springplank’ worden.
Lees ook deze column van Gertjan van Schoonhoven: Nederland importeert armoede op grote schaal
Dijkhoffs proefballonnetje lullig ten onder
Er is in Nederland wel enige politieke aandacht geweest voor de Deense ambities, zowel bij links (de PvdA van Lodewijk Asscher) als bij rechts. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff pikte zijn idee om misdaad in achterstandswijken zwaarder te bestraffen uit Denemarken – het maakt daar deel uit van het veel bredere ‘gettoplan’.
Van de PvdA is over Deense inspiratie weinig meer vernomen. Dijkhoffs ideetje ging, zoals zoveel van zijn proefballonnetjes, in lulligheid ten onder. Zijn partij is nu eenmaal meer een marketing- dan een ideeënmachine. Dat is allemaal heel jammer. Wie zich in de Deense plannen verdiept, ziet allerlei interessante aanknopingspunten voor Nederland.
Het beestje bij de naam noemen
Dat begint er al mee dat de Denen unverfroren het beestje bij de naam noemen door gewoon van getto’s te spreken. Dat is best even slikken, maar al het eufemistische beleidsjargon van Nederland – aandachtswijken, krachtwijken, probleemwijken, kwetsbare wijken – hebben de situatie ook niet structureel verbeterd.
Ook deinzen de Denen niet terug voor heikele cijfers. Het Deense CBS maakt jaarlijks gewoon bekend wat het saldo is van de migratie voor de Deense verzorgingsstaat. Welnu, het is negatief en het loopt op. Volgens Deense politici is dat een van de aanjagers van de huidige getto-aanpak geweest.
Belangen van ontvangende samenleving staan centraal
Misschien wel het meest cruciaal is dat het Deense integratie-vertoog radicaal is omgedraaid: niet de belangen van de migrant staan per se centraal, maar de belangen van de ontvangende samenleving. Wat is, op lange termijn, het best voor alle Denen, voor de sociale duurzaamheid en voor het draagvlak voor de kostbare verzorgingsstaat?
Voor rechts bevat het Deense ‘getto-plan’ allerlei boeiende elementen, voor links zeker ook. Maar wellicht dat dat pas doordringt als de Deense sociaal-democraten volgend jaar een spetterende verkiezingsuitslag realiseren.
Lees ook dit veelgelezen artikel van Syp Wynia: Nee, migratiedeskundigen: de wereld is niet van iedereen