De feiten: UvA-voorzitter legt al binnen een jaar haar functie neer
Bronnen: Folia.nl, UvA.nl, eigen bronnenEdith Hooge (1967) begon 1 juni 2024 met goede moed aan een baan die ze graag op haar cv wilde: voorzitter van het College van Bestuur (CvB) van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Als onderwijsbestuurskundige vond zij zichzelf geknipt voor de functie.
Tijdens haar sollicitatie wist ze niet dat kort voor haar aantreden de vlam in de pan zou slaan. In mei 2024 werd de UvA overspoeld door anti-Israëldemonstraties en -bezettingen, die eindigden in gewelddadige confrontaties met de politie.
Uit protest tegen het antisemitische karakter van de demonstraties leverden tientallen prominente Joodse alumni, onder wie oud-minister Uri Rosenthal, eind maart dit jaar hun diploma in bij Hooge.
Van ‘goed besturen’ kwam het niet
Vanuit haar expertise als onderwijsbestuurskundige wilde Hooge waarborgen dat de UvA ‘zo goed mogelijk wordt bestuurd’, maar daar kwam het nauwelijks van.
Veel energie ging zitten in het voorkomen en aanpakken van nieuwe acties en de discussie over ‘politiegeweld’ in opdracht van het bestuur, waarna een opstandige Centrale Studentenraad nog vlak voor haar aantreden een motie van wantrouwen tegen dat bestuur indiende. Om nog maar te zwijgen over de bezuinigingen vanuit de politiek en de maatschappelijke druk op de wetenschap.
Sinds dit voorjaar zit Hooge al ziek thuis, nu stopt zij definitief. Haar vertrek komt daags voor de opening van het academische jaar én van de nieuwe bibliotheek van de UvA (kosten: circa 140 miljoen euro).
Wie zegt wat over het vertrek van de UvA-voorzitter?
Bronnen: UvA.nl, Folia.nlDe eerste reacties op het vertrek van Hooge:
- In het bericht over haar afscheid zegt Edith Hooge zelf dat haar ‘fysieke en mentale gezondheid’ te veel zijn belast. Hooge zou aan het werk ‘niet genoeg plezier’ beleven ‘om deze zware functie vol te houden’.
- Jolande Sap, voorzitter van de Raad van Toezicht (aangetreden ná de aanstelling van Hooge): ‘We vinden het ontzettend jammer dat Edith heeft besloten te stoppen als voorzitter, maar respecteren haar keuze. Edith heeft zich met hart en ziel ingezet voor de UvA. We hebben haar ervaren als een bijzonder warme en verbindende leider en willen haar bedanken voor haar grote inzet en toewijding in het afgelopen jaar. Om de bestuurlijke continuïteit te waarborgen, starten we de procedure voor de werving van een opvolger zo snel mogelijk.’
- Universiteitskrant Folia meldt: ‘Doorgaans betrouwbare bronnen rond het UvA-bestuur zeggen aan Folia dat zij bestuurlijk niet goed overweg kon met rector magnificus Peter-Paul Verbeek, maar dat wordt door de UvA en de Raad van Toezicht, evenals door Hooge zelf, ten stelligste ontkend als reden van haar vertrek.’
- Carlos van Eck, oprichter Activistenpartij en voormalig lid van de Centrale Studentenraad van de UvA: ‘Ik kan me goed voorstellen dat je een burn-out krijgt als je op je geweten hebt dat je politie stuurt op studenten en medeplichtig ben aan de genocide in Gaza, maar ook als je vanuit je ivoren toren totaal niet meer in verbinding staat met studenten en docenten. Over het hele land zien we universiteitsbestuurders eerder stoppen – mede omdat ze niet luisteren naar de wil van studenten en docenten en kiezen voor repressie. We hebben grondige verandering nodig van het Universitair systeem, te beginnen bij democratische verkiezingen van het college van bestuur.’
EW’s visie: Universiteitsbestuurders kunnen het beste van binnenuit komen
Door: Geerten Waling, redacteur Academische vrijheidHoewel het vertrek na – effectief – nog geen jaar wel absurd is, is Edith Hooge niet de enige bestuurder die valt. Onlangs al maakte aan de Universiteit Leiden zowel voorzitter Annetje Ottow als rector magnificus Hester Bijl bekend vroegtijdig op te stappen.
Ook de Leidse universiteit gaat onthand en ontregeld het nieuwe academische jaar in. En naast interne conflicten over grensoverschrijdend gedrag speelt ook daar het activistische klimaat denkelijk een grote rol.
Aan de Radboud Universiteit Nijmegen houdt D66-voorzitter Alexandra van Huffelen vooralsnog stand als collegevoorzitter (sinds 1 februari). Maar de weerstand tegen haar – onder andere van anti-Israëlactivisten – is hevig en voorlopig is er voor de oud-staatssecretaris geen uitzicht op verbetering.
‘De UvA wordt niet bestuurd, de UvA bestuurt zichzelf’
De UvA staat alom bekend als de slechtst bestuurbare universiteit van het land. ‘De UvA wordt niet bestuurd, de UvA bestuurt zichzelf,’ luidt het adagium. De instelling heeft van oudsher een activistisch, anarchistisch en politiek karakter.
Dat gaat terug op de Maagdenhuisbezetting van 1969 en de krakersrellen in de hoofdstad, maar komt ook doordat de UvA lange tijd een gemeentelijk instituut was – geen rijksuniversiteit. Vrijwel elke belangrijke benoeming en beslissing ging langs de gemeenteraad. Alles was er politiek.
Wankelende bestuurders bieden waardevolle lessen
Nog altijd is alles wat aan de UvA gebeurt politiek. Maar daar is goed mee om te gaan. Hooges voorganger, Geert ten Dam, zou veel minder verbeten en juist meer bescheiden hebben gehandeld. De intentie om ‘een nieuwe Geert ten Dam’ te vinden, die even verbindend en de-escalerend zou kunnen optreden, is met de aanstelling van Hooge niet waargemaakt.
Een anarchistisch en totaal verpolitiekt instituut als de UvA vraagt om bestuurders die zichzelf – en hun macht – kunnen relativeren. Dat is één les uit deze merkwaardige episode. Een andere les die al deze vallende en wankelende bestuurders bieden, is dat universiteiten niet zozeer zitten te wachten op goede bestuurders op papier.
In plaats daarvan hebben de bolwerken van bollebozen behoefte aan bestuurders die geworteld zijn in de gemeenschap. Die alle wegen kennen in het instituut, maar ook alle sluiproutes, poortwachters en valkuilen.
Zoek bestuurders in eigen huis, of selecteer op ervaring
De Raad van Toezicht van de UvA, sinds vorig jaar voorgezeten door oud-GroenLinks-leider Jolande Sap, doet er dus goed aan om de dure headhunters links te laten liggen – en het nieuwe bestuurlijke talent vooral binnen de eigen gelederen te zoeken.
En als zich echt niemand meldt, dan is het zaak om te zoeken naar bestuurders met ruime ervaring bij andere universiteiten. Veteranen die hebben bewezen crises aan te kunnen en klappen te kunnen opvangen. Er zijn er niet veel meer, maar een slimme toezichthouder weet ze echt wel te vinden.
Je leest er niet meer over, maar de universiteiten glijden steeds verder af