De luchtvaart staat onder grote druk van politiek en activisten. Het uitstel van de krimpplannen van minister Harbers is uitstel van executie. Zelfs rechtse partijen laten de sector in de steek. Bescherm de Nederlandse belangen, schrijft Stijn de Vreede op EW Podium.
In de verkiezingen is klimaat wederom een heet hangijzer. Terwijl sommige partijen aansturen op verduurzaming, wordt het argument om Schiphol flink te laten krimpen ook steeds breder gedragen. Veel plannen zoals het stellen van een vliegmaximum per inwoner zijn onuitvoerbare campagneretoriek waarmee het klimaat en de kiezer niets op vooruitgaan. Het opbouwen van het netwerk van Schiphol heeft veel tijd en geld gekost, maar in één regeerperiode kan de positie van Schiphol kelderen als een baksteen die uit de lucht valt, en het klimaat schiet er niets mee op.
Indiase luchtvaartmaatschappij bestelt zes keer de KLM-vloot
Wereldwijd wordt hard gewerkt aan verduurzaming in alle sectoren, maar door mondiale bevolkings- en welvaartsgroei stijgt de totale uitstoot van CO2 nog steeds. Vooral in China en India stijgen de welvaart en dus ook de consumptie en uitstoot. Maar hierdoor is het voor veel mensen wel voor het eerst mogelijk om reizen met het vliegtuig te maken. Het door voormalig KLM-topman Pieter Elbers geleide IndiGo plaatste vorig jaar een megaorder van maar liefst duizend vliegtuigen, bijna zes keer de totale vloot van KLM.
Mondialisering en uitwisseling van culturen waren altijd belangrijke onderwerpen in de progressieve politiek, maar door het fossiele karakter van de luchtvaart wordt het imago van de luchtvaart en mensen die werken in de luchtvaartsector stelselmatig kapot gemaakt. Dit terwijl KLM mede vanwege de politieke druk blijft innoveren en zo op elk facet in de operatie de uitstoot omlaag krijgt. Maar in het huidige politieke klimaat is het nooit genoeg.
Uitstoot van de luchtvaart weegt niet op tegen de voordelen
Het grote probleem waarom de luchtvaart niet massaal kan overstappen naar elektrisch vliegen of alternatieven voor kerosine, is de energiedichtheid die nodig is voor de luchtvaart. Auto’s maar tegenwoordig ook bussen en vrachtwagens kunnen met een zware accu prima elektrisch rijden. In de luchtvaart is dit voor middelgrote vliegtuigen erg ver weg.
Luchtvaart heeft weinig potentie om volledig te vergroenen, maar dat weegt niet op tegen de voordelen die onze luchtvaartsector biedt: het aantal bestemmingen en de frequentie van vluchten die Schiphol biedt, zijn voor Nederlandse burgers en bedrijven van gigantische waarde. Nederland is koploper op het gebied van bergingen, aanleg van windmolenparken en veel meer. Deze monteurs, maar ook vracht, worden vanaf Schiphol de hele wereld over gevlogen.
Wat de klimaatactivisten constant blijven doen, is paniekvoetbal. Als Schiphol krimpt, of bijvoorbeeld Tata Steel sluit, zorgt dat alleen maar voor schaarste in Nederland. We moeten veel huizen blijven bouwen, maar het staal moet dan maar uit India komen. Uiteindelijk komen de hogere prijzen bij de consument terecht, die al jarenlang de dupe is. Daarom zou de klimaatlobby bedrijven wel moeten dwingen schoner te worden, maar niet constant op de rem te stappen of problemen van hier naar het buitenland te verplaatsen. Het klimaat wordt daar niets beter op. Daarin is ook de onzekerheid die het politieke klimaat meebrengt een factor waardoor vervuilende sectoren gevaar lopen. Waarom zou je miljoenen investeren als je uiteindelijk toch flink moet krimpen of zelfs stoppen?
Luchtvaart werkt aan innovaties
Men moet niet vergeten dat andere hubs azen op de passagiers van Schiphol. Als passagiers naar Azië gaan over Istanbul, Abu Dhabi, Qatar of Dubai, hebben we hier niets meer te vertellen over uitstoot, verduurzaming of mensenrechten.
Ook het argument dat Schiphol vanwege geluidsoverlast zou moeten krimpen, is fragiel, zoals te merken was toen er door de coronapandemie veel minder nachtvluchten plaatshadden, maar het aantal klachten gelijk bleef. Ook is het klagen aan de statistieken te zien een hobby waarmee een selecte groep druk bezig is, die een duwtje in de rug krijgt van klimaatactivisten die vooral het slopen van de luchtvaart op de agenda hebben staan. Maar natuurlijk is er ook overlast van Schiphol, dat valt niet te ontkennen. Daarom is KLM bezig met een schonere en stillere vloot, en is Schiphol ook bezig met het weren van oude lawaaierige vliegtuigen.
Luchtvaart is vies, maar in huidige economie noodzakelijk
In de campagne wordt door een aantal partijen het frame opgeworpen van een kleine groep champagne-nippende rijken die voor de lol vrijwel dagelijks het vliegtuig pakt, maar in de praktijk komt het erop neer dat het voor veel passagiers noodzakelijk is om ergens snel te moeten zijn. Ook vergeet men hoe belangrijk het netwerk van vliegtuigen is om belangrijke vracht snel ergens te krijgen. Niemand gaat voor zijn lol op een te klein stoeltje met weinig bewegingsruimte in een drukcabine zitten. En dan zijn er nog meer vervelende onderdelen van de reis zoals airport security, lange rijen en vertragingen. Vliegen is niet per se leuk, maar het is de beste manier om snel ergens ter wereld te komen en is verweven met hoe mensen zich verplaatsen over de planeet.
Luchtvaart moet je Europees of zelfs mondiaal zien
Wat misschien nog wel de grootste bedreigers zijn van de luchtvaart, zijn ‘rechtse’ partijen als NSC en CDA: de nieuwe lijsttrekker van het CDA vertelt vol trots dat hij niet meer vliegt, en liet de nieuwe positie van CDA al zien in het stemgedrag van moties van net voor het reces. NSC is voorstander van het Europees zwaarder belasten van vliegers, maar laat zich ook meevoeren in het krimpplan en allerlei kleine pesterijtjes om de sector onaantrekkelijk te maken. Ook Lelystad Airport mag nooit open volgens de partijen. Wat ook erg jammer is, is dat bij de VVD dossiervreter Daniel Koerhuis stopt met het Kamerwerk. Zo gaat er Kamerbreed veel kennis verloren over de luchtvaartsector en logistiek.
De eerste problemen die de voorgestelde krimp meebrengen, doemen al op. De voorgestelde krimpplannen van demissionair minister Mark Harbers (Infrastructuur, VVD) zorgden meteen voor politiek gedoe, aangezien de Amerikaanse maatschappij JetBlue in de zomer 2024 geen slots zou krijgen op Schiphol. Door de internationale verdragen en druk vanuit Europese Unie en de Verenigde Staten, is het krimpplan uitgesteld. Maar het getouwtrek blijft. Dit incident maakt ook duidelijk hoe belangrijk internationale bereikbaarheid is en waarom luchtvaartbeleid juist op Europees of mondiaal niveau behandeld moet worden.
Niet alles verbieden wat niet klimaatkosjer is
Het is beter dat we toegeven dat de luchtvaart nou eenmaal niet de schoonste sector is, maar de voordelen van de internationale bereikbaarheid en het uitwisselen culturen van culturen zijn veel waard. Wees kritisch over de sector, maar probeer niet alles te verbieden wat niet klimaatkosjer is. Het verplaatsen van Nederlandse problemen naar het buitenland helpt niets en maakt het leven alleen maar duurder, terwijl Nederland alle grip kwijtraakt. Stem verstandig.