Regering en oppositie bereikten een akkoord dat de explosieve groei van de Wajong moet indammen. Steeds duidelijker wordt hoe onbevredigend dat akkoord is.
De Wajong voor arbeidsgehandicapten is de laatste jaren uitgegroeid tot een enorme uitkeringenfabriek. Elk jaar worden meer dan 15.000 jongeren gehandicapt verklaard en krijgen een Wajong-uitkering, die ze behouden tot ze de AOW-leeftijd bereiken. In totaal zijn er al 240.000 ‘Wajongers’.
Vanwaar die explosieve stijging van het aantal Wajong-uitkeringen? Vooral: sinds 2006 is het voor gemeenten financieel aantrekkelijker om mensen gehandicapt te verklaren dan ze in de bijstand onder te brengen.
Winst
In dat jaar werden gemeenten verantwoordelijk voor de bijstand. Ze krijgen elk jaar een budget voor die uitkeringen, en om mensen aan het werk te helpen. Het geld dat de gemeenten niet opmaken – bijvoorbeeld omdat ze met succes bijstandstrekkers aan werk helpen – mogen ze naar eigen goeddunken investeren.
De Wajong wordt echter gefinancierd door het Rijk. Iedere persoon die in de Wajong terechtkomt en niet in de bijstand, is voor de gemeenten winst. En daarvan hebben ze massaal gebruikgemaakt.
Waarover bereikten kabinet en oppositie een akkoord? Vanaf 2015 bepalen niet langer gemeenten of een jongere gehandicapt is, maar het UWV. Alleen wie 100 procent arbeidsongeschikt is, krijgt een Wajong-uitkering. Wie als gevolg van een handicap deels wordt afgekeurd om te werken, komt voortaan in de bijstand terecht, bij de gemeenten dus. Zo komt er een hek om de Wajong.
Dichter bij de maatschappij
Dat is winst. Toch? Nou, niet helemaal. Tussen 2015 en 2018 worden de bestaande Wajongers herkeurd. Verantwoordelijk PvdA-staatssecretaris van Sociale Zaken Jetta Klijnsma verwacht dat 140.000 mensen deels of geheel geschikt worden verklaard om te werken.
Dat zou betekenen dat ze uit de Wajong, in de bijstand kunnen – weer ietsje dichter bij de maatschappij.
Maar nee: de oude Wajongers die deels worden goedgekeurd om te werken, blijven Wajongers, al wordt hun uitkering verlaagd van 75 naar 70 procent van het minimumloon. En reken er maar op dat voor hen de arbeidsmarkt buiten bereik blijft. Ook nu al worden Wajongers wel eens herkeurd.
Stempel
In de praktijk staat een Wajong-stempel bijna altijd gelijk aan een volledige afkeuring. Er wordt simpelweg niet de moeite genomen om, of het is onmogelijk om, voor Wajongers een baan te vinden.
Staatssecretaris Klijnsma: haal die 140.000 mensen die wél kunnen werken, uit de Wajong en naar de bijstand. Daar kunnen ze tenminste nog hopen op een baan.