Het nut van een financieel plan

In Nederland mogen drieduizend financieel planners de titel Gecertificeerd Financieel Planner (CFP) dragen. Dat betekent dat ze hun fiscale en juridische kennis op peil houden via jaarlijkse verplichte educatie.

De vraag naar financiële planning blijft groeien, merkt de beroepsorga­ni­satie Federatie Financieel Planners (FFP). Mark Dukers (43) is directeur van de FFP: ‘Er zijn geen omzetcijfers van financieel planners bekend, maar in gesprekken met de achterban merk ik dat de leden het drukker hebben dan ooit tevoren.’

Hij denkt dat het te maken heeft met alle crises die woeden. Hogere kosten voor levensonderhoud, stevige inflatie en de impact van corona op de bedrijfsvoering zorgen voor meer aandacht voor financiële zaken, zegt Dukers.

Kunnen vrouwen het vak beter uitoefenen dan mannen?

Paulien Koopman (52) is zo’n gecertificeerd planner. Ze werkt bij de Rabobank en is door de Federatie uitgeroepen tot financieel planner van het jaar 2022. De vorige planner met die titel was ook een vrouw. Kunnen vrouwen het vak beter uitoefenen dan mannen?

Koopman wijst erop dat van die drieduizend planners maar eenderde vrouw is. Het geheim zit ’m er vooral in dat de planner geïnteresseerd is in het verhaal achter de klant. Waarom wil iemand inzicht in zijn of haar financiën? Wat willen ze dan bereiken?

De financieel planner is dol op cijfers, maar het vak draait niet alleen om getallen. Het gaat ook om wat klanten willen. Daarom is het belangrijk dat het klikt tussen de financieel planner en de klant, want het gaat over persoonlijke finan­ciële zaken.

Koopman zegt dat de klanten die bij haar aankloppen vaak dezelfde vraag hebben: kan ik eerder stoppen met werken? Met andere woorden: ‘Wanneer ben ik financieel onafhankelijk? En die vraag wordt in de afgelopen jaren steeds vaker gesteld,’ zegt ze.

Koopman moet onafhankelijk zijn

Koopman werkt voor de klanten van de Rabobank in de regio tussen Lelystad en Deventer. Haar klanten zijn vermogend. Heeft het alleen zin een financieel planner in te schakelen als je meer dan een ton per jaar verdient en een beleggingsportefeuille van minstens een ton hebt? Koopman: ‘Dat kun je zo niet zeggen. Er zijn ook financieel planners voor mensen die iets minder hebben. Iemand kan ook kapitaal uit een erfenis hebben. Of veel binnenkrijgen, maar nog meer uitgeven. Er moet voor mij wel vermogen zijn om iets te kunnen plannen.’

Zo had ze iemand die een flink bedrag in de Staatsloterij had gewonnen. Zijn vraag was hoe hij dat bedrag voor zijn kinderen kon reserveren. Hij wilde niets opmaken.

Koopman werkt al 25 jaar bij de Rabobank en is de laatste zes jaar financieel planner. Ze verkoopt geen producten van de bank, zegt ze. ‘Ik moet onafhankelijk zijn. Ik kan niet tegen een klant zeggen dat hij in een beleggingsfonds van de bank moet stappen. Ik reken alleen maar voor welk rendement hij nodig heeft om zijn doelen te halen. De producten die dat dan kunnen verwezenlijken, moeten ze bij een ander loket halen.’

Bij een financieel planner moet de hele financiële huishouding op tafel. En dat moet dan ook in een begrijpelijk rapport worden gegoten. ‘Ik ben nog altijd verbaasd dat mensen alles voor mij op tafel gooien,’ zegt Koopman.

Financieel planner moet de getallen voor de opdrachtgever levend maken

Maar dat wil niet zeggen dat klanten ook een goed inzicht hebben in wat er uitgaat. Iedere financieel planner maakt mee dat een klant zegt dat er bijvoorbeeld 10.000 euro per jaar aan terugkerende uitgaven uitgaat, maar dat het in werkelijkheid het dubbele is. Mensen missen vaak het overzicht. De laatste jaren neemt ook door de wijzigingen in het pensioenstelsel het besef toe dat er aandacht nodig is voor het huishoudboekje.

Koopman: ’Van mijn klanten is 80 procent ondernemer en die willen ook weten wat er gebeurt als ze nu stoppen met hun bedrijf. Maar ze kloppen ook aan om inzicht te krijgen in hun pen­sioen, en hoe ze hun bedrijf kunnen overdragen aan hun kinderen.’

Het draait dus altijd om cijfers, maar de financieel planner moet die getallen voor de opdrachtgever levend maken. Als iemand op zijn pensioenoverzicht ziet staan dat hij 30.000 euro per jaar heeft, dan weet hij vaak niet wat dat nu in zijn situatie echt betekent. Want er is nog altijd een flinke kloof tussen al die financiële overzichten en wat de klant begrijpt. Alle informatie is vandaag de dag wel ergens te vinden, maar om dat ook toe te passen op de eigen financiële situatie, is lastig. Ook ondernemers begrijpen de fiscale regels niet altijd, merken financieel planners.

Kosten van een financieel plan: 2.000 tot 2.500 euro

Wat kost zo’n financieel plan van een gecertificeerd financieel planner dan? Koopman rekent voor particulieren altijd 2.000 euro en voor ondernemers 2.500 euro. Voor zo’n plan heeft ze doorgaans drie gesprekken van elk twee uur met een klant.

‘Het hangt ook af van de vraag van de klant. Sommige gesprekken zijn erg emotioneel. Ik werk in een gebied met veel agrariërs en als ze – al dan niet gedwongen – nadenken over stoppen, dan is dat nogal ingrijpend en kunnen ze alle hulp gebruiken,’ zegt Koopman.

In de markt zijn bedragen van 1.500 euro tot 3.000 euro voor een financieel plan gebruikelijk. Maar er zijn ook planners die een uurtarief rekenen. Of ze maken een deelrapport en dat is dan goedkoper.

In Angelsaksische landen gebruikelijker om  financieel plan op te stellen

Mark Dukers van de FFP zegt: ‘Klanten weten de financieel planner steeds vaker te vinden. Toch willen we nog meer aandacht voor het werk dat ze verrichten. In de Angelsaksische landen is het van oudsher veel meer gebruik om een financieel plan op te stellen. In Nederland speelt het vaak pas een rol bij grote gebeurtenissen in het leven: zoals een scheiding, pensionering of verkoop van het bedrijf.’

Het financieel plan is zo goed als de gegevens die de klant levert. Het voorwerk is dus belangrijk. Het is ook een investering om die cijfers op een rijtje te zetten.

 Je maakt zelf een foto van het heden en de financieel planner maakt de film voor de toekomst

Koopman: ‘Je maakt zelf een foto van het heden en de financieel planner maakt de film voor de toekomst. Maar dan moet je wel weten dat je na twee of drie jaar weer kijkt of het plan nog kan werken. Er zijn ook altijd fiscale wijzigingen die invloed hebben.’

Zo sprak ze laatst iemand van 35 jaar met een goed inkomen, maar geen pensioenopbouw. Hij krijgt van zijn werk­gever wel een bijdrage, maar wat doe je daar mee? En is er iets geregeld voor de nabestaanden? Een financieel adviseur had hem verteld dat hij zich moest verzekeren zodat er bij overlijden 100.000 euro vrijkwam voor een gedeeltelijke aflossing van de hypotheek.

De financieel planner ging rekenen op basis van het gewenste uitgaven­patroon en kwam uit op een overlijdensrisicoverzekering van 1,5 miljoen euro. Dat is toch een ander plaatje.

Grootste fout: geen rekening houden met de inflatie

De grootste fout die mensen maken in hun financiële huishouden, is dat ze vaak wel een Excel-sheet van hun inkomsten en uitgaven maken, maar geen rekening houden met de inflatie. Of ze laten de belastingen buiten beschouwing.

Een andere veelgemaakte fout is dat de testamenten en de huwelijkse voorwaarden ooit zijn opgesteld, maar nooit zijn geactualiseerd. En er worden door de overheid wel steeds meer keuzes en verantwoordelijkheden bij de burger neergelegd. Iedereen moet zelf meer regelen op het gebied van zorg en pen­sioen. Financieel planners zijn ervan overtuigd dat consumenten die keuzes helemaal niet kunnen maken.

Al die mensen die aankloppen bij een financieel planner met de vraag of ze op hun 55ste kunnen stoppen met werken, gaan overigens vaak gewoon door, zegt Koopman ter geruststelling. Ze willen alleen maar weten of ze kúnnen stoppen. Maar ze piekeren er niet over om dat ook echt te doen. Het is simpelweg een geruststelling dat ze het kunnen. Het moet niet, maar het kan wel.