De Nederlandse economie krijgt opnieuw een klap door de tweede lockdown, die tot 19 januari 2021 duurt. De verwachting is dat daardoor de economie komend jaar minder snel herstelt. Dat blijkt uit scenario’s van De Nederlandsche Bank. Over de huizenmarkt wisselen de voorspellingen.
1. Hoe groot wordt de klap van de tweede lockdown?
Vlak voor het kabinet maandagavond nieuwe maatregelen aankondigde, presenteerde De Nederlandsche Bank economische vooruitzichten voor komend jaar. De bank was niet op de hoogte van de nieuwe lockdown, maar heeft haar scenario’s daarop aangepast. In het milde scenario groeit de economie volgend jaar met 4,9 procent, in een zeer somber scenario met slechts 0,2 procent.
Door de maatregelen die het kabinet gisteravond nam, verwacht de bank dat de groei van de economie tussen het sombere en milde scenario uit zal komen. Zij verwacht een groei van ongeveer 2 procent.
Volgens de centrale bank heeft de lockdown op korte termijn pijnlijke gevolgen, maar kan de groei weer aantrekken als de beperkende maatregelen worden opgeheven. Strenge maatregelen zouden volgens de bank juist beter kunnen zijn voor de economie, als het effect is dat iedereen daarna weer aan de slag kan.
Uiteindelijk lijkt het milde economische scenario voor Nederland volgend jaar het meest waarschijnlijk. De krimp van de economie in 2020 wordt niet geheel goedgemaakt. Die krimp is dit jaar 4,3 procent.
Een aantal sectoren wordt hard geraakt door de crisis, vooral de horeca, de sportsector, de evenementenbranche en de reissector. Naar schatting van De Nederlandsche Bank en het Centraal Bureau voor de Statistiek zit de horeca ruim 60 procent in de min ten opzichte van de tijd voor de pandemie. Bij cultuur en recreatie is dat zeker 25 procent.
2. Hoeveel kosten de steunpakketten?
Vorige week kondigde het kabinet een nieuwe reeks steunpakketten aan, het derde pakket sinds de coronacrisis in maart 2020 uitbrak. Liefst 3,7 miljard euro is daarvoor uitgetrokken. Sectoren die hard zijn geraakt door de coronacrisis kunnen aanspraak maken op extra vergoedingen.
Bedrijven die met een extreem hoog omzetverlies kampen, bijvoorbeeld doordat ze moesten sluiten, krijgen een hogere tegemoetkoming in de vaste lasten. Het percentage wordt verhoogd van 50 naar maximaal 70.
De salarissubsidie voor werkgevers die kampen met omzetverlies, de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW), wordt gehandhaafd op 80 procent. De NOW-regeling zou per 1 januari worden afgebouwd naar maximaal 70 procent.
Naast de bestaande steunregelingen kondigde het kabinet ook een nieuwe aan: de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijk Kosten (TONK). Die moet mensen helpen die tussen de bestaande vangnetten vallen. Daarvoor wordt 130 miljoen euro uitgetrokken. Gemeenten gaan dat geld verdelen.
In totaal verwacht De Nederlandsche Bank dat de overheid 27 miljard euro aan de maatregelen uitgeeft in 2020.
3. Hoe hoog wordt de staatsschuld?
Een kloppend huishoudboekje was een van de pronkstukken van het kabinet-Rutte III. De overheidsfinanciën waren op orde, de staatsschuld bleef flink onder de toegestane Europese norm van 60 procent van het nationaal inkomen, en er waren overschotten op de begrotingen.
Het coronavirus en de bijbehorende economische malaise haalde het huishoudboekje echter compleet overhoop. Op Prinsjesdag verwachtte de Rijksoverheid dat de schuld in 2021 zal uitkomen op 61 procent van het nationaal inkomen. In 2019 was dat nog 49 procent. Het totale bedrag van de schuld zou in 2021 dan 502 miljard euro zijn. De precieze omvang van de staatsschuld is moeilijk te voorspellen door de onzekere economische omstandigheden.
4. Wat doet de huizenmarkt?
Hoe moeilijk het is om in crisistijd een voorspelling te doen over de huizenmarkt bleek in 2008. Toen werd 1 procent groei verwacht, maar de markt kreeg te maken met een krimp van 7 procent. Voor 2021 schat de Amerikaanse kredietbeoordelaar Moody’s dat de huizenprijzen 1 procent zullen dalen. Het Centraal Planbureau (CPB) is een stuk optimistischer en verwacht een stijging van 3,5 procent. ING denkt dat de huizenmarkt afkoelt en rekent op een prijsdaling van 0,5 procent. Rabobank schat juist dat de huizenprijzen in 2021 5,5 procent stijgen.
Voorspellen blijkt dus moeilijk. Daarbij komt dat de berekeningen zijn gepubliceerd voordat Nederland op 14 december opnieuw in lockdown ging. Dat scenario zal niet in alle berekeningen voldoende zijn meegenomen. De eerste coronagolf had geen negatieve gevolgen voor de huizenprijzen. Die prijzen stegen in een jaar met 9 procent en er was een grote vraag naar huizen.