Woningcrisis is nu woningnood: dit zijn de oplossingen

In Nederland is geen sprake meer van een woningcrisis, maar van regelrechte woningnood. Dat zegt voorzitter Onno Hoes van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM).

In het vierde kwartaal van 2019 is de huizenmarkt opnieuw krapper geworden, staat in een bericht op de site van de NVM. Er staan minder huizen te koop en er worden minder huizen te koop gezet. De vraag bleef onverminderd hoog en daarom schoten prijzen in die periode omhoog met 8 procent. Hierdoor kostte een gemiddeld huis eind 2019 maar liefst 326.000 euro.

Volgens de NVM stokt de doorstroming van huishoudens die hun huis te koop zetten omdat er onvoldoende nieuw wordt gebouwd. ‘Door alle stikstof- en PFAS-problematiek wordt het moeilijk om daar de beoogde doelen te behalen,’ staat in het bericht.

De NVM verwacht niet dat de problemen de komende tijd afnemen, integendeel. Een gemiddelde koper kon in het laatste kwartaal van 2019 uit 2,8 huizen kiezen. Wie 160.000 tot 260.000 euro te besteden heeft, kan in het grootste deel van het land zelfs uit minder dan twee huizen kiezen.

Krapte op de woningmarkt voor woningen tussen 160.000 en 260.000 euro

Opvallend: ondanks de krapte op de markt neemt het aanbod van nieuwbouwhuizen toe, tot 16.000. Dat komt volgens de NVM omdat deze nieuwe huizen te duur zijn geworden. ‘De prijs van de gemiddeld verkochte nieuwbouwwoning is verder toegenomen, in een jaar tijd met 10 procent tot gemiddeld 388.000 euro in het vierde kwartaal van 2019.’

Oplossingen voor de woningnood

Voormalig EW-redacteur Servaas van der Laan, inmiddels hoofdredacteur van het magazine Vastgoedmarkt, gaf in augustus een aantal mogelijke oplossingen om de woningnood te verhelpen. Zo zou de rijksoverheid, die de verantwoordelijkheid voor nieuwbouw heeft gedelegeerd aan provincies en gemeenten, de regie strakker in handen kunnen nemen. ‘De huizenmarkt is door de vele regels en verplichtingen die de overheid oplegt toch al geen vrije markt. Het is loslaten of verantwoordelijkheid nemen.’

De woningnood wordt ook vergroot door bureaucratie. Het duurt gemiddeld tien jaar om in Nederland een huis te bouwen, waarvan acht jaar opgaan aan planning en procedures. Uit onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Ontwikkelaars & Bouwondernemers (NVB) blijkt dat ‘stroperige procedures’ bij provincies en gemeenten de belangrijkste reden zijn dat bouwprojecten vertraging oplopen. Door schier eindeloze inspraakmogelijkheden voor burgers en organisaties is het bijvoorbeeld mogelijk om jaren bezwaar te maken wegens de aanwezigheid van een beschermde diersoort of het broedgebied van dieren. Zo worden procedures steeds langer.

Stad in trek

In de tweede helft van 2019 kwamen er nog eens twee slepende kwesties bij: de regels voor de stikstofuitstoot en de hoeveelheid PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) in de bodem. Duizenden woningbouwprojecten kwamen stil te liggen omdat de overheid zeer strenge normen heeft gesteld. Hoewel het kabinet-Rutte III in december met een spoedwet kwam waardoor de PFAS-norm is verlaagd en veel projecten weer kunnen doorgaan, hebben de regels duidelijk hun weerslag gehad op de bouw. Dinsdag meldde ABN AMRO dat de bouwproductie dit jaar naar verwachting 2 procent krimpt, waarmee een einde komt aan een reeks zeer goede jaren voor de bouw. In 2019 groeide de sector volgens de bank nog met 4 procent.

Een ander probleem is, zoals in zoveel landen, de trek naar de stad. Een groot deel van de woningzoekenden wil graag in de stad wonen, terwijl daar al weinig ruimte is. Maar is Nederland vol? Nee. Slechts 12 procent van de totale grondoppervlakte in Nederland is bewoond, en is op de resterende grond nog ruimte om één miljoen huizen te bouwen. ‘Er is alleen één probleem: de meeste grond ligt buiten stedelijk gebied,’ schrijft Van der Laan. ‘Een betere spreiding, in combinatie met snelle ov-verbindingen, is een logischer oplossing voor de woningnood dan blijven proberen volle steden nog voller te bouwen.’

Ook zou het helpen als gemeenten minder ‘knettergekke eisen’ stellen, zoals verplicht bouwen met circulaire materialen, een minimaal percentage sociale huurwoningen en de verplichting gasloos te bouwen. Deze week meldde BNR Nieuwsradio dat diverse gemeenten, waaronder de Drentse gemeente De Wolden, hebben besloten voorlopig nog niet van het gas af te gaan. Een bewuste keuze, zegt wethouder Ruimte, Wonen en Duurzaamheid Gerrie Hempen. De gemeente wil op termijn overstappen op groen gas. ‘En juist die bestaande aardgas-infrastructuur willen we daarvoor gebruiken. We zitten hier in een landelijk gebied, we hebben inmiddels ervaring met de aanleg van een glasvezelnet: het duurt vrij lang om dat voor elkaar te krijgen.’

Coalitiepartijen VVD en D66 willen dat het legaal wordt om in een recreatiepark te wonen, kondigde VVD-Kamerlid Daniel Koerhuis woensdag aan:

Inperken immigratie is meer structurele oplossing

Een meer structurele oplossing van de woningnood is het inperken van de bevolkingsgroei. De Nederlandse bevolking, en dus ook het aantal mensen dat op zoek is naar een woning, groeit al jaren vooral door immigratie, vorig jaar in totaal zelfs met 132.000 inwoners. Vicepremier en minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) zei zaterdag in NRC al dat Nederland grenzen moet stellen aan de immigratie, omdat het land 80.000 immigranten per jaar – in werkelijkheid is de toename al jaren groter – niet aankan. Of het kabinet ook daadwerkelijk maatregelen gaat nemen tegen de immigratie, is evenwel niet duidelijk.