Voor de vierde keer in 25 jaar portretteert EW in de Jeugdfauna de relevante jeugdstijlen van dit moment, deze keer in samenwerking met studenten van de School voor Journalistiek. EW-redacteur Gertjan van Schoonhoven was bij alle vier betrokken en blikt terug.
Af en toe denk ik nog wel eens aan die jongeren van 1997. De Punkers, Gabbers, Superboeren en Skaters van toen, wat zouden ze nu doen? Een kwart eeuw ouder zijn ze, dus allemaal jonge veertigers. Als ze het voorrecht hebben van een normaal leven, hebben ze nu een baan, een huis en kinderen die zich doodlachen over hoe hun vader of moeder er vroeger uitzag.
En al die jongeren uit de Jeugdfauna’s van 2001 en 2008? Yasmina’s waren ze, Glamourgirls, Tarkans, Hiphoppers, Speedfreaks, Pleiners en E-nerds; Ecopunks, Moslima’s, Corpo’s, Schuurfeesters en Gangsta’s. Ook zij zijn twintig en veertien jaar ouder en dus een levensfase verder. Hoe zou het hun vergaan?
Even de proef op de som. De 18-jarige Corpo die in 2008 bij ‘hobby’s’ heel stout invulde: ‘drinken en neuken’, die is Nyenrode gaan doen en is nu interimmer in de financiële wereld. De 20-jarige Fashionista werd wat hij wilde worden: een succesvolle stylist. Een van de Glamourgirls koos bepaald niet voor de glamour maar werd maatschappelijk ondernemer in Rotterdam-Zuid. Vele jongeren van toen – ook – zijn helaas niet zo een-twee-drie terug te vinden. Het gaat vast goed met ze.
Een dag op pad met fotograaf Marco Hillen
In 25 jaar is de ‘Jeugdfauna’ uitgegroeid tot een bescheiden journalistieke EW-traditie. De eerste was in 1997, de tweede in 2001, de derde in 2008. De vierde staat – veertien jaar later – deze week in het blad en op ewmagazine.nl. Die eerste maakte ik begin 1997 met de helaas in 2014 op 54-jarige leeftijd overleden fotograaf Marco Hillen. Dat ging betrekkelijk simpel. Gewoon samen de stad in – Amsterdam – en dan kijken en fotograferen wat je tegenkomt. Met toestemming uiteraard. Alle jongeren werden op straat gefotografeerd, meestal tegen de achtergrond van een muurtje, dat later digitaal met veel pijn en moeite moest worden verwijderd door de Elsevier-studio. Die was not amused.
Voor iets van tegenwicht tegen al te veel hoofd- en randstedelijke jeugdstijlen zochten we die dag in januari nadrukkelijk naar ‘Superboeren’, ook toen al de geuzennaam van supporters van voetbalclub De Graafschap. In de binnenstad van Amsterdam waren die moeilijk te vinden, maar in de RAI bleek de Landbouw RAI te zijn neergestreken. Daar waren ze snel gevonden.
Op straat gespot, maar in de studio gefotografeerd
Ook de twee Jeugdfauna’s van 2001 en 2008 waren het resultaat van een samenwerking: met de Rotterdamse fotografen Ellie Uyttenbroek en Ari Versluis deze keer. Beiden hadden hun weergaloze meerjarenserie Exactitudes, waarbij ze als ware antropologen van de straat de verrassend uniforme en toch individuele kledingstijl van heel uiteenlopende groepen vastlegden – van gabbers en hippe ravers tot Rotterdamse oma’s met grijze krulletjes in regenjas en Marokkaanse jongens met kabeltrui. De mens als groepsdier in volle, ontroerende glorie.
Versluis en Uyttenbroek spotten de jongeren voor EW op straat, maar fotografeerden ze in hun studio in de Rotterdamse binnenstad. Tegen een witte achtergrond – dat scheelde een hoop digitaal gepeuter achteraf.
De fotosessies en de gesprekjes met de jongeren over hun outfit, hobby’s en ambities – die ze moesten invullen voor het zogeheten ‘paspoort’ bij de foto’s – boden steeds weer een intrigerende, bijna vertederende blik op wat je nu de enorme ‘diversiteit’ van de Nederlandse samenleving zou noemen. Zoveel jongeren, zoveel sociale werelden. Hoe hoger opgeleid en witter hun achtergrond – hoe meer ‘vinkjes’, zou je nu zeggen – hoe zekerder ze voor de camera poseerden. Jongeren uit andere milieus – zeker met een migratie-achtergrond – waren vaak veel moeilijker naar de studio te krijgen – en onwenniger als ze er eenmaal stonden. Des te mooier als je dat op de foto niet terugzag.
En nu is er de vierde Jeugdfauna, in samenwerking met fotograaf Guido Benschop én zes studenten van de School voor Journalistiek in Utrecht: Anne Mulders, Georgia Oost, Noa van Oostrom, Lara Smit, Josephine Ummels
en Pien Veenink. Drie maanden hebben ze eraan gewerkt om een klein dozijn relevante jeugdstijlen van nu te identificeren en vervolgens om te zetten in echte jongeren die ook nog eens willen worden gefotografeerd.
Elf jeugdstijlen stonden er oorspronkelijk op de lijst. Het werden er uiteindelijk tien omdat de beoogde ‘Keetgangers’ bij nader inzien niet op de foto wilden. Althans: ze waren opeens onbereikbaar. Want dat gebeurt ook. In 2008 waren het de Marokkaanse jongens met Lacoste-petjes die niet kwamen opdagen.
Waarom zit er 14 jaar tussen derde en vierde Jeugdfauna?
Tussen de derde en de vierde Jeugdfauna zit veertien jaar, en daar is niet per se een goede reden voor. De tijd vliegt, wat u zegt. Aan het aanbod van jeugdstijlen lag het in elk geval niet, want eigenlijk werd het aanbod met elke Jeugdfauna weer iets groter. Wel leken de scherpe kantjes er een beetje af en ook de verrassing: er dreigde herhaling van vaak dezelfde stijlen.
In deze vierde Jeugdfauna zitten zeker weer een paar heel vertrouwde jeugdstijlen, zoals de Kakkers en de Skaters. En die afhakende Keetgangers zijn natuurlijk de Schuurfeesters van nu. Maar er is toch ook veel uiterlijke vernieuwing, als dat het goede woord is. In de voorgaande Jeugdfauna’s waren muziek, sport, uitgaansleven andere vormen van vrijetijdsbesteding en in sommige gevallen geloof de belangrijkste bron van de afgebeelde jeugdstijlen.
Dat is in 2022 ook wel zo. Maar er zijn wel bronnen bijgekomen: politiek en identiteit. Met de Activisten – in vier verschillende gedaanten – staan er voor het eerst in 25 jaar ook uitgesproken activistische jeugdstijlen in de Jeugdfauna. Dat zegt iets over de maatschappelijke betrokkenheid van veel jongeren: er staan zaken op het spel die hún toekomst aangaan, en dat laten ze weten ook. En wat identiteit betreft: voor het eerst in 25 jaar staat er in de Jeugdfauna een jongerenstijl die de klassieke fauna-indeling in mannetje-vrouwtje loslaat: de Genderbenders.
Spannend.
