Het is een niet te missen plek voor toeristen die een bezoek brengen aan de Duitse hoofdstad: het Holocaustmonument met zijn ruim 2.700 grijze betonblokken, op een steenworp afstand van de Duitse Rijksdag en de voormalige bunker van Adolf Hitler. Maar er wordt niet alleen herdacht. Het is voor veel mensen aanleiding om er een jolige selfie te nemen – en dat is menigeen een doorn in het oog.
Respectloos, oordeelt de Duitse schrijver Shahak Shapira. Hij begon een kunstproject om de zichzelf fotograferende bezoekers te confronteren met hun foto’s. Niet zelden springen ze daarbij van blok tot blok, of staan ze in allerlei gekke posities geleund tegen het beton.
Lugubere beelden
De zuilen staan symbool voor de miljoenen mensen die werden vermoord tijdens de Jodenvervolging in nazi-Duitsland en de door de Duitsers bezette landen. ‘Yolocaust’ heet Shapira’s project – een combinatie van de woorden YOLO (You Only Live Once) en de Holocaust. Hij monteert de selfies van mensen – die in veel gevallen te vinden zijn op sociale media – in foto’s van bijvoorbeeld concentratiekampen en massaslachtingen. Dat levert vanzelfsprekend lugubere beelden op – toeristen springend op een stapel lijken – of zogenaamd poserend in een barak vol uitgemergelde kampgevangenen.
#Yolocaust, una burla a los turistas y sus selfis en el monumento al Holocausto de Berlín https://t.co/sjwfnmXMMR pic.twitter.com/wlvPri7WWf
— euronews español (@euronewses) January 19, 2017
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het is een aanklacht tegen de hedendaagse omgang met herdenkingen. Shapira hoopt bezoekers van het immense Holocaustmonument ertoe te bewegen ‘respectvoller om te gaan met de werkelijke betekenis en draagwijdte van het monument, in plaats van het te gebruiken als achtergrond voor smakeloze selfies’. Wie wel eens in het voormalige concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz in Polen is geweest, weet wat wordt bedoeld met het moderne herdenken: toeristen die in joggingsbroek ongeïnteresseerd selfies nemen van het spoor en de toegangspoort tot Birkenau – het subkamp van Auschwitz waar slachtoffers van de Holocaust werden vergast.
Het is overigens maar de vraag of de Amerikaanse architect van het Holocaustmonument, Peter Eisenman, zelf wel zoveel bezwaren heeft tegen de selfiecultuur bij de gedenkplek. In 2005, vlak voor de opening van het monument, zei hij in een interview met Der Spiegel dat ‘mensen ermee mogen doen wat zij willen’. ‘Ik heb het met de oplevering uit handen gegeven. Als mensen er willen picknicken, nou, dan is dat prima. Er zullen ook fotomodellen poseren en films worden opgenomen. Daar heb ik allemaal vrede mee.’
‘Lasterlijke interpretatie van de geschiedenis’
Juist vandaag kwam de Duitse partij Alternative für Deutschland in opspraak, nadat Björn Höcke, een van de kopstukken van de partij, het beroemde Holocaustmonument een ‘monument van schande’ noemde. Tijdens een toespraak in Berlijn, waarbij Höcke zijn publiek ‘de patriotten’ noemt, roept hij Duitsland op te stoppen met het herdenken van de Holocaust.
Hij sprak de jongerenafdeling van AfD toe, en hekelde de ‘verlammende herdenkingspolitiek’ die in het land zou heersen. ‘Wij Duitsers zijn het enige volk ter wereld dat een monument van schaamte in het hart van zijn hoofdstad heeft staan.’ Het monument zou zijn gebaseerd op ‘kwaadaardige en opzettelijk lasterlijke interpretaties van de geschiedenis’.‘Höcke is een nazi’