De feiten: Oceaantop, belangrijk verdrag kan in werking treden
Bron: United Nations Ocean Conference, The Guardian, ReutersDeze week speelde zich in Nice de derde Oceaanconferentie van de Verenigde Naties (UNOC3) af, die de regeringen van Frankrijk en Costa Rica gezamenlijk organiseerden. Op deze top bespraken VN-lidstaten de bescherming van de oceanen.
De bijeenkomst bracht wereldleiders, wetenschappers, vertegenwoordigers van de private sector, het maatschappelijk middenveld, inheemse volkeren en lokale gemeenschappen samen.
Het thema van de derde oceaanconferentie was ‘sneller in actie komen en samen werken aan het behoud en het duurzaam gebruik van de oceaan’.
De oceaan staat onder toenemende druk door menselijke activiteit en klimaatverandering, met recordtemperaturen die het zeeleven ernstig aantasten. Bedreigingen als vervuiling, overbevissing, diepzeemijnbouw en het verlies van biodiversiteit brengen mariene ecosystemen aan de rand van de afgrond.
Steeds meer steun voor wereldwijd oceaanverdrag
Centraal op de conferentie stond het zogenoemde BBNJ-verdrag, de afkorting van Biodiversity Beyond National Jurisdiction, ook wel het Vollezeeverdrag genoemd. Dit moet de doelstelling realiseren dat 30 procent van de internationale wateren (die buiten nationale jurisdictie vallen) tegen 2030 beschermd is. Op dit moment is nog geen 3 procent van de oceaan effectief beschermd tegen destructieve activiteiten.
Vóór de VN-top hadden ruim dertig landen het BBNJ-verdrag ondertekend. Minstens zestig VN-lidstaten moeten het ratificeren voor het in werking kan treden. Volgens de Franse president Emmanuel Macron hebben tijdens de conferentie genoeg landen ratificatie toegezegd, zodat de teller voor het einde van 2025 op zestig komt te staan.
Voorafgaand aan de VN-top ging de natuurdocumentaire Ocean with David Attenborough in première. Hierin roept de Britse bioloog regeringen op om in actie te komen en het BBNJ-verdrag te ratificeren, en benadrukt hij de potentie van dit akkoord om een aanzienlijk deel van de wereldzeeën te beschermen.
Wie zegt wat over de Oceaantop en het BBNJ-verdrag
Bron: United Nations Ocean Conference, de Volkskrant, NOS- ‘Ik roep alle landen op om met gedurfde toezeggingen te komen,’ zei VN-secretaris-generaal António Guterres in zijn openingsrede van de conferentie. ‘We leven in een tijd van onrust, maar de vastberadenheid die ik hier zie, geeft me hoop. Hoop dat we het tij kunnen keren.’
- ‘Deze top moet worden herinnerd als het moment waarop de wereld begreep dat zorg dragen voor de oceaan niet slechts een optie is,’ zei president Rodrigo Chaves Robles van Costa Rica tijdens de VN-top. ‘Het is een morele, economische noodzaak en we hebben ten minste een minimale bescherming nodig.’
- ‘Het is waanzin om roofzuchtige economische activiteiten te starten die de diepzeebodem verstoren, de biodiversiteit verstoren, vernietigen,’ zei de Franse president Emmanuel Macron tijdens de VN-top. ‘Het moratorium op exploitatie van de diepzee is een internationale noodzaak.’
- ‘De VN is het enige mechanisme waar je met 190 landen gezamenlijk tot afspraken kunt komen,’ zegt Han Dolman, directeur van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), in de Volkskrant. ‘Het is jammer dat het traag gaat en vaak verwaterde compromissen oplevert. Maar andere opties hebben we niet.’
- ‘Zelfs als hier enkel symbolische verdragen uit komen, zijn we al een stap verder gekomen,’ zegt Reindert Nijland, marien ecoloog aan de Wageningen-universiteit, tegen EW.
EW's visie: we moeten 'zeeblindheid' tegengaan
Door: Laurien Onderwater, redacteur VooruitgangsgeloofDat onze oceaan, die circa 70 procent van het aardoppervlak beslaat, bescherming nodig heeft, kan niemand meer ontkennen. Toch lijdt zo’n beetje iedereen aan ‘zeeblindheid’: de meeste mensen hebben geen flauw benul van de zee en haar invloed op het klimaat en de biodiversiteit.
Maar ook wat de zee betekent voor de nationale veiligheid en de economische welvaart realiseren weinigen zich. Zo’n drie miljard mensen zijn afhankelijk van de oceaan voor hun voedselvoorziening.
Dat de Verenigde Naties een conferentie houden, is dus noodzakelijk. Niet alleen om aandacht te vragen voor de bedreigingen van de oceaan, maar vooral hoe er nieuwe stappen kunnen worden gezet om haar te beschermen.
Voorzichtig optimisme na jaren van oceaanscepsis
Je kunt je natuurlijk afvragen in hoeverre zo’n top zin heeft. Bij het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 ondertekenden 195 landen een verdrag waarin staat dat ze de mondiale temperatuurstijging ten opzichte van de pre-industriële tijd beneden de 2 graden zouden houden. De meeste landen liggen voor dat doel nog altijd niet op koers.
Toch stemt deze derde oceaanconferentie hoopvol. Ten eerste kan over niet al te lange tijd het BBNJ-verdrag in werking treden doordat meer landen het hebben ondertekend tijdens de VN-top.
Herstel en rem: oceaan krijgt nieuwe kansen
Door gebieden aan te wijzen die met rust moeten worden gelaten, krijgen lokale ecosystemen de kans om zich te herstellen. Wetenschappers ontdekten dat de oceaan zich sneller kan herstellen dan ooit voor mogelijk werd gehouden.
Ook roepen steeds meer landen op tot een rem op uitbuiting van de diepzeebodem door diepzeemijnbouw. Tijdens de vorige Oceaanconferentie, in 2022 in Lissabon, stond diepzeemijnbouw nog niet prominent op de agenda. Dat is dit jaar wel anders.
Natuurdocu Ocean heeft veel geholpen
Maar de meest hoopvolle geluiden zijn te danken aan de nieuwe natuurdocumentaire Ocean van de Britse bioloog David Attenborough, waar veel aanwezigen op de Oceaantop naar verwezen. De film ging vlak voor de conferentie in première.
Ocean toont onder meer hoe de oceaan wordt geëxploiteerd en hoe vissersschepen zich weinig aantrekken van de regels die nu gelden.
Attenborough noemt diepzeemijnbouw in de documentaire, maar besteedt vooral veel aandacht aan de desastreuze gevolgen van bottom trawling – bodemsleepnetvisserij. Met nieuwe beelden, waarvoor camera’s zijn bevestigd op de netten, worden kijkers geschokt als ze zien hoe deze industriële vistechniek de zeebodem verwoest.
De stille kracht van Attenborough
De film vergroot het bewustzijn van de cruciale rol die de zee speelt in alles wat leeft op aarde. Daarmee helpt het mensen een beetje van hun zeeblindheid af.
Daarnaast heeft de film, volgens website Follow the Money, veel publieke steun gemobiliseerd voor een verbod op bottom trawling. Dat er successen op de VN-top zijn behaald, is dan ook voor een groot deel te danken aan Attenboroughs documentaire.
In een zaal vol wereldleiders was het uiteindelijk de fragiele stem van de 99-jarige verteller die het meeste teweegbracht.
Verdere verdieping: Ocean maakt veel los bij mensen
Bron: Ocean with David AttenboroughOcean laat onder meer indringende beelden zien van bottom trawling, waarbij een schip zware netten (van soms wel enkele kilometers lang) over de zeebodem sleept. Daarbij neemt het alles mee wat het tegenkomt: koralen, zeeplanten, sponzen, maar ook vissen en soms schildpadden. Wat achterblijft, is een complete ravage.
De vistechniek leidt bovendien tot enorme verspilling, doordat de bijvangst sterft en overboord wordt gegooid. ‘Het is moeilijk om je een meer verspillende manier om vis te vangen voor te stellen,’ zegt Attenborough erover.
‘De film maakt heel wat los bij kijkers,’ zegt Reindert Nijland, marien ecoloog aan Wageningen University, ‘mensen komen geschokt uit de bioscoopzaal. Is dit echt wat er gebeurt in zee, vragen ze zich af. Iets wat wij biologen al heel lang duidelijk proberen te maken.’
‘Omdat het onder water gebeurt, zien mensen het niet. Dankzij deze film zien ze het nu wel. Dus ik denk dat het momentum er langzaam komt bij het grote publiek. Daarover ben ik hoopvol.’
Ondanks de sombere beelden die Ocean toont, eindigt Attenborough optimistisch. Hij noemt enkele verwoeste kustgebieden die, nadat ze een paar jaar actief zijn beschermd, weer helemaal opbloeiden. Ook hij is hoopvol.