De leiders van de Europese Unie gaan Oekraïne de komende twee jaar steunen met geld dat zij ophalen via een gemeenschappelijke lening van 90 miljard euro. Dat besloten zij tijdens hun top in Brussel in de nacht van donderdag 18 op vrijdag 19 december.
Daarmee laten ze de veelbesproken en betwiste optie vallen om in België opgeslagen Russische tegoeden als onderpand te gebruiken. Er ligt 185 miljard euro aan Russische staatsactiva bij het effectenbewaarhuis Euroclear in Brussel.
Deze uitkomst is een grote overwinning voor de Belgische premier Bart De Wever. Die verzette zich maandenlang met hand en tand, gewapend met tal van argumenten, tegen wat hij ‘confiscatie’ van de Russische tegoeden noemt.
De Wever eiste waterdichte garanties van de andere lidstaten voor het volledige bedrag plus eventuele juridische kosten en schadeclaims, tot ver in de toekomst. Die kreeg hij onvoldoende.
Dat ene dappere dorpje in Gallië
Terwijl velen in Brussel zeker wisten dat De Wever tijdens de top wel zou bezwijken voor de ruime meerderheid van landen onder aanvoering van Duitsland, gedwee gevolgd door Nederland, hield hij dapper stand. De vergelijking dringt zich op met dat ene dappere dorpje in Gallië, waar Asterix en Obelix wonen en dat zich maar blijft verzetten tegen de Romeinen.
Hopelijk leert de EU van deze bijna drie jaar durende episode rond de Russische tegoeden. Tienduizenden manuren van politici, diplomaten, ambtenaren en peperdure advocaten zijn verloren gegaan in het volharden in een tunnelvisie, daartoe aangezet door de Europese Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen. Het was vanaf dag één een doodlopende weg.
Merz en Von der Leyen grote verliezers
Grote verliezers van dit schimmenspel rond de Russische miljarden zijn bondskanselier Friedrich Merz, die van aanvankelijke tegenstander van het gebruik van de Russische activa ineens groot voorstander werd, en zijn landgenoot Ursula von der Leyen, die het idee als eerste omarmde.
Zij hadden afgelopen maanden een ongelooflijk ingewikkeld construct opgetuigd om te verbloemen wat Bart De Wever maar bleef herhalen: gebruik van het Russische geld komt neer op het inpikken van andermans eigendom, waarmee de betrouwbaarheid van de Europese financiële en juridische instituties zou worden ondergraven.
Gelukkig is ‘confiscatie’ er niet doorgedrukt
Uiteindelijk kreeg De Wever steun van Italië, Malta en de drie tegenliggers in de EU: Hongarije, Slowakije en Tsjechië. Die laatste drie hebben voor de gemeenschappelijke lening gestemd, die vannacht unaniem moest worden goedgekeurd, maar ze doen er niet aan mee.
De EU-leiders hadden tijdens de top in theorie De Wever kunnen negeren. De stemming ging met gekwalificeerde meerderheid. Er waren voldoende landen voor om de ‘confiscatie’ erdoorheen te duwen. Dat vonden de leiders onwenselijk en is gelukkig ook niet gebeurd.
Oekraïne heeft 45 miljard meer nodig
Het valt overigens nog te bezien of de gemeenschappelijke lening van 90 miljard euro voldoende is (geen ‘eurobonds’ volgens premier Dick Schoof, die politiek gevoelige term wil hij alleen gebruiken voor gezamenlijke leningen die iets te subsidiëren).
Oekraïne heeft de komende twee jaar 135 miljard euro nodig. De EU hoopt dat landen als het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Canada bereid zullen zijn om de ontbrekende 45 miljard euro naar Kyiv over te maken.