Na ruim een jaar vol campagnegeweld, kozen de Amerikanen dinsdag eindelijk hun nieuwe president. Democraat Hillary Clinton lag weliswaar voor in de peilingen, maar in het overwegend Democratische San Francisco waren de sfeer toch gespannen. Een reportage vanuit een Blauw bastion.
Het is een strakblauwe dag in San Francisco. Op het grasveld voor City Hall – het stadhuis – brengen mensen zonnend hun lunchpauze door. Rondom het gebouw zijn tentjes opgezet waar automobilisten eenvoudig hun thuis ingevulde stembiljet kunnen afgeven.
Volgens Eric (28), vrijwilliger voor de kiescommissie van San Francisco, is het sinds de opening van de stembussen om 7.00 uur vanochtend (15.00 uur Nederlandse tijd) constant druk geweest. Er heerst inderdaad een aangename bedrijvigheid, maar van lange rijen zoals op sommige plekken elders in het land is geen sprake.
Alles over de Amerikaanse verkiezingen -> Volg ons liveblog
Op gepaste afstand staan vrijwilligers van allerlei gading te flyeren. Volgens nadrukkelijk aangegeven regels mag er binnen een afstand van 100 feet, zo’n 30 meter, van de afgiftepunten geen campagne worden gevoerd. Overigens is er niemand die voor een van beide kandidaten folders uitdeelt. De flyers gaan voornamelijk over de tig andere onderwerpen waar de inwoners van Californië vandaag óók over mogen stemmen, zoals de legalisering van marihuana binnen de staat.
I voted
In het souterrain van City Hall stemmen de mensen die hun formulier nog moeten invullen. Wie een tas of rugzak bij zich heeft, moet eerst een grondige veiligheidscontrole ondergaan. Vriendelijke vrijwilligers met opzichtige keycords helpen de kiezers daarna verder. Daphne (57) vertelt dat kiezers die hun stem vervroegd wilden uitbrengen de vorige twee dagen in de rij moesten staan.
Nu heerst er een ingehouden atmosfeer op de gangen onder het stadhuis. Onder zacht geroezemoes kruisen stemgerechtigde Amerikanen in halfopen stemhokjes hun stembiljet af. Wie heeft gestemd, krijgt een sticker met I Voted. De meesten plakken de rode sticker trots op hun borst.
Een steen door de ruit
In een grote leesruimte van het gebouw zit Cherry, een 56-jarige Amerikaanse van Aziatische komaf, met een t-shirt van Donald Trump. Naast haar heeft ze een verkiezingsbord van de Republikeinse kandidaat liggen. Ze is de enige in de nabijheid van het gebouw die iets uitdraagt van een van de beide presidentskandidaten. Buttons of borden van Hillary Clinton zijn nergens te bekennen.
Opvallend genoeg zit het Trump-bord in een tas van Bernie Sanders, de Democraat die de nominatie voor zijn partij misliep. Ook draagt ze buttons van Sanders. ‘Het is tijd voor een grote verandering’ legt ze uit. ‘Politici zorgen alleen nog maar voor zichzelf en zijn de gewone mensen vergeten. De Bush-dynastie was al verschrikkelijk. Een Clinton-opvolging zou van dit land bijna een koninkrijk maken’. Sanders was haar eerste keus. Bij gebrek aan die mogelijkheid werd het dan toch Trump.
‘Een overwinning van Trump zal zorgen voor een geleidelijke revolutie’ vult ze aan. ‘Een Clinton-overwinning zal resulteren in een gewelddadige revolutie.’ Ze vreest dat ontevreden kiezers in opstand komen.
Buiten in de stralende zon beaamt ICT-specialist William (48) haar verhaal. ‘De meeste Trump-stemmers willen enkel een steen door de ruit gooien. Ze willen gehoord worden.’
Zelf stemt hij op Clinton. Maar gerust op een Democratische overwinning is hij niet. Wijzend in het luchtledige oppert hij heel diplomatiek dat de kiezers in het midden van het land nogal ‘spontaan’ zijn. Het kan echt alle kanten op gaan. ‘Maar Trump als president zou een regelrechte wanvertoning voor Amerika zijn’ vult hij aan.
Twee kwaden
Even verderop drinken Kate en Aileen, beide eind twintig en werkzaam in het Financial District, koffie in de schaduw van een paar bomen. Ze hebben zojuist op Clinton gestemd. Op de vraag waarom antwoorden ze lacherig dat ze vooral niet willen dat Trump wint.
‘Het is kiezen tussen twee kwaden.’ Ze begrijpen dat mensen boos zijn en dat het politieke systeem lijkt te zijn vastgelopen. ‘Verandering is noodzakelijk, maar dan wel met een capabel iemand. En dat is Donald Trump zeker niet.’ Of Clinton vanavond tot winnaar wordt uitgeroepen, durven ze niet te zeggen. ‘Het is zo spannend. Ze ligt wel voor, maar we moeten er ook geen vloek op leggen.’
Twee blokken van City Hall vandaan staat Byron, een 32-jarige barista, op straat te pauzeren. Hij moet nog stemmen en is van plan om Bernie Sanders op het stembiljet te krassen. ‘Als ik in een swingstate had gewoond, had ik waarschijnlijk op Clinton gestemd. Maar hier in Californië wint ze toch vrijwel zeker. Dan maakt het niet uit dat mijn stem verloren gaat.’ Zijn collega David (41) gaat wel voor Clinton stemmen, maar doet dat niet van harte. ‘Ze is de minst slechte optie.’
Het is veel gehoorde klacht in de afgelopen dagen in San Francisco. Niemand lijkt vol overtuiging voor Clinton te gaan. ‘Alles beter dan Trump’ lijkt het motto. ‘Als Clinton niks is, dan kunnen we dat over vier jaar weer herstellen’ verklaart David. ‘In het geval van president Trump is er over vier jaar misschien niet eens meer een Amerika’. Op de vraag wie er vanavond wint, kijken ze beide zorgelijk: ‘It’s not over till it’s over.’