In de Maltese hoofdstad Valletta begint woensdag een ‘EU-top’ over migranten uit Afrika. De Europese Unie (EU) vergadert er op los, maar tot welke resultaten hebben al die besprekingen eigenlijk geleid?
-
Redden van mensenlevens op zee
Het actieplan dat de EU op 13 mei dit jaar presenteerde bestond uit twee delen: een urgent deel dat direct uitgevoerd moest worden en een deel dat was bestemd voor de langere termijn. Bovenaan het noodlijstje stond het ‘redden van mensenlevens op zee’. Aanleiding hiervoor was een grote scheepsramp op de Middellandse Zee waarbij zeker 700 migranten het leven lieten.
De EU besloot hierop het budget voor de Frontex-operaties Triton en Poseidon te verdrievoudigen. Die maatregel leek zijn vruchten af te werpen. Terwijl er in april 1.246 drenkelingen waren te betreuren, werden dit er 95 in mei en nog maar 10 in juni. Maar toen de migratiestroom in de zomermaanden in grootte toenam, waren er ook weer meer mensen die de reis niet overleefden. In juli waren er 230 zeedoden en in augustus 678. Met de komst van de herfst nam het aantal doden vervolgens weer af.
In de zeven maanden sinds de nieuwe maatregel van kracht is, stierven er 1.717 mensen op zee. Dat zijn er gemiddeld 245 per maand. In dezelfde periode vorig jaar verdronken in totaal 3.070 wat neerkwam op 438 drenkelingen per maand. Ondanks dat er nog steeds veel te veel mensen sterven in de Middellandse Zee kun je dus zeggen dat de EU hier een klein ‘succesje’ heeft geboekt.
Uitvoering: plan gedeeltelijk geslaagdAantal Middellandse Zeedoden dit jaar t.o.v vorig jaar. Update 9 november pic.twitter.com/1XnH1R0OcK
— Servaas van der Laan (@DellaVia) November 11, 2015
De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken." -
Aanpakken van mensensmokkelaars
Na het redden van mensenlevens stond het aanpakken van de criminelen die de illegale reizen faciliteren op nummer twee van het actieplan. De bedoeling was om ‘systematisch’ de schepen van mensensmokkelaars te ontmaskeren, af te pakken en te vernietigen. Ook zou in samenwerking met Europol informatie worden verzameld over de smokkelaars.
De maatregel leidde tot het oprichten van de militaire missie Eunavfor Med. Maar omdat er geen VN-mandaat kwam om de problemen bij de bron in Libië aan te pakken, bleef het vooral bij ‘informatie verzamelen’. Onlangs ging de missie met ‘operatie Sophia’ een tweede fase in. Deelnemende marineschepen mogen verdachte boten aanhouden, doorzoeken en tegenhouden. Dit mag echter alleen op internationale wateren. Tot veel resultaten heeft deze missie vooralsnog niet geleid.
Uitvoering: nauwelijks tot geen successen geboekt
-
Herverdeling
Om de lidstaten aan de grens van de EU te ontlasten, moeten migranten worden ‘herverdeeld’ over de andere lidstaten. Bij het opstellen van het plan zouden allereerst op korte termijn enkele honderdduizenden migranten worden doorgeplaatst. Vervolgens zou er een permanent herverdelingssysteem worden ingesteld.
Het korte termijnplan werd een lange termijnplan, omdat lidstaten als Tsjechië, Slowakije, Hongarije en Roemenië tegenstribbelden. Uiteindelijk werd pas op 14 september besloten dat er 160.000 mensen van wie de nood kon worden aangetoond (in de praktijk veel Syriërs) vanuit Griekenland en Italië naar andere landen zouden worden gebracht.
Maar verder dan tientallen migranten die van Italië naar Zweden, Finland en Spanje werden gestuurd en 30 Syriërs en Irakezen die van Griekenland naar Luxemburg gingen, kwam het plan nog niet. De registratie in landen als Griekenland verloopt traag, migranten melden zich niet aan en veel landen, waaronder Nederland, hebben nog geen plaatsen beschikbaar gesteld. Eigenlijk was het de bedoeling om aan het einde van dit jaar met een permanent systeem te beginnen, maar nu het tijdelijke plan zo veel opstartproblemen heeft, wordt daar voorlopig mee gewacht.
Uitvoering: plan werkt traag en komt nauwelijks op gang
-
Hervestiging
De EU wil ieder jaar 20.000 vluchtelingen in de regio gaan ophalen om ze in Europa te laten vestigen (resettlement). Op dit moment loopt het huidige hervestigingsplan nog. Het nieuwe plan moet in 2020 van start gaan.
Uitvoering: plan nog niet gestart -
Hulpgeld
De lidstaten beloofden op 23 september om 2,8 miljard euro te investeren in het vluchtelingenprogramma van de Verenigde Naties en in fondsen voor Syrië en Afrika. Iets minder dan 500 miljoen euro is nu daadwerkelijk toegezegd. Nederland speelt daarbij een minimale rol, met een toezegging van 2 miljoen euro.
Uitvoering: plan nauwelijks uitgevoerd -
Grenswachten
Ook het recent aangekondigde plan om honderden grenswachten te sturen naar de Balkanlanden en Zuidoost-Europa komt nog niet echt van de grond. Van de 743 beloofde grenswachten heeft EU-grensagentschap Frontex er nu 353 kunnen verzamelen. Nederland heeft 43 grenswachten toegezegd.
Uitvoering: plan gedeeltelijk geslaagd -
Hotspots
Om een gereguleerd asielbeleid uit te kunnen voeren, wil de EU dat er in de grenslanden zogeheten ‘hotspots’ worden opgericht waar migranten worden opgevangen en geregistreerd. Italië heeft intussen zes hotspots waar in totaal 2.100 migranten kunnen worden opgevangen.
Griekenland heeft er vijf met een totale capaciteit van 1.849. Gezien de massale toestroom zijn deze hotspots enkele druppels op de gloeiende plaat.
Uitvoering: plan heeft zeer weinig effect op de werkelijkheid -
Economische migranten terugsturen
Om plek te maken voor échte vluchtelingen wil de EU economische migranten zo snel mogelijk terugsturen. Tot nu toe zijn 153 personen terug op het vliegtuig gezet.
Uitvoering: met een terugstuurpercentage van ongeveer 0,0001 op de totale asielstroom is dit plan een flop te noemen.
-
Samenwerken met derdelanden
De huidige migratiestroom kan alleen worden getemperd in samenwerking met landen waar de migranten vandaan komen. Die ‘samenwerking’ bestaat vooral uit EU-subsidie aan deze landen. Met ‘Regional Development and Protection Programmes’ wil de EU de omstandigheden in Noord-Afrika en de Hoorn van Afrika verbeteren. Hiervoor is 30 miljoen euro beschikbaar gesteld. Tijdens de top die woensdag in Valetta begint, zal vooral hier over worden gesproken. De EU hoopt dat de Afrikaanse landen, in ruil voor ontwikkelingsgeld, hun inwoners thuishouden. In Niger wil de EU een speciaal centrum bouwen waar hulpbehoevenden kunnen worden opgevangen. Dit centrum is er nog niet.
Ook wil de EU met subsidies en andere hulpprogramma’s de ‘stabiliteit’ in landen als Libië en Syrië verbeteren. Hoe dit kan gebeuren, wordt op dit moment besproken op Malta.
Uitvoering: op het verlenen van subsidies na heeft dit plan nog niet tot concrete resultaten geleid -
Turkije
De meeste migranten die naar Europa komen, reizen via Turkije. Als dit land de migranten tegenhoudt, is Europa van het probleem verlost. Maar Turkije wil daar wat voor terug. Zo wil Turkije 2,5 miljard euro subsidie, toestemming voor Turken om visumvrij naar Europa te kunnen reizen én het land wil dat de onderhandelingen over toetreding tot de EU weer worden hervat.
De Duitse bondskanselier Angela Merkel ging naar Turkije om over de deal te praten, maar vooralsnog zijn er geen concrete resultaten geboekt. Iedere dag komen er nog duizenden migranten vanuit Turkije aan op de Griekse eilanden.
Uitvoering: plan heeft nog niet tot succes geleid