Benjamin Netanyahu: een oorlogsmisdadiger verantwoordelijk voor genocide, of een groot politiek leider die zijn land veiliger maakte? Hoe overleeft hij al dertig jaar rechtszaken, corruptieschandalen en politieke slangenkuilen? Wat weten we überhaupt over hem?
Benjamin Netanyahu werd in 1949 geboren in Tel Aviv, een jaar na de stichting van de moderne staat Israël. Hij groeide op in een seculier zionistisch gezin. Als kind kreeg hij de bijnaam ‘Bibi’ en zo staat hij nog steeds bekend.
Zijn vader Benzion Netanyahu kwam uit de Poolse hoofdstad Warschau en heeft hem diepgaand beïnvloed. Benzion was als historicus gespecialiseerd in de Spaanse inquisitie, die Joden zwaar vervolgd heeft.
In 2014 overhandigde premier Netanyahu een boek van zijn vader aan paus Franciscus. In dat boek betoogt Benzion Netanyahu dat zelfs gedwongen tot het Rooms-Katholicisme bekeerde Joden, racistisch en discriminerend bejegend werden.
Heet Netanyahu eigenlijk Mileikowsky?
Er bestaat een theorie dat Benjamin Netanyahu eigenlijk Mileikowsky zou heten. In antisemitische hoeken van het internet wordt hij daarom soms ‘Benjamin Mileikowsky’ genoemd: in feite een poging om hem te ‘ont-joodsen’.
De vader van Benjamin Netanyahu werd geboren in Polen als zoon van een rabbi onder de naam Benzion Mileikowsky. In 1920 emigreerde de familie Mileikowsky naar wat toen nog Palestina heette.
De familie-achternaam werd toen door Benzions ouders veranderd in het Hebreeuwse Netanyahu. Netanyahu betekent ‘geschenk van God’.
Netanyahu’s minderwaardigheidscomplex
Na de stichting van Israël vond vader Benzion het politieke klimaat al gauw te links worden. Als gevolg daarvan heeft Benjamin Netanyahu van 1956 tot 1958 en van 1963 tot 1967 in de Verenigde Staten gewoond. Daar heeft hij vloeiend Engels leren spreken.
Netanyahu studeerde Architectuur en Management aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Daarna studeerde hij politieke wetenschappen aan Harvard.
Met zijn broer Iddo diende Benjamin Netanyahu een tijdje als officier in het Sayeret Matkal-commando van het Israëlische leger, onder meer tijdens de Jom-Kippoeroorlog. Zijn commandant was Ehud Barak, later een van zijn belangrijkste politieke rivalen.
Ook zijn oudste broer Yonatan (‘Yoni’) diende in het leger. Die was betrokken bij de spectaculaire Operatie Entebbe, waarbij Israëlische gijzelaars op een Ugandees vliegveld werden bevrijd. Yoni Netanyahu werd daarbij doodgeschoten.
Yoni zou eigenlijk de favoriet van vader Benzion zijn geweest. Netanyahu heeft daardoor naar verluidt een minderwaardigheidscomplex opgelopen. Het zou een verklaring kunnen zijn voor zijn politieke overlevingsdrift en ambitie.
Terrorisme-expert en diplomaat
Benjamin Netanyahu profileerde zich in de jaren tachtig in Amerikaanse media als terrorisme-expert. Zijn boek Terrorism, How the West Can Win kon op instemming rekenen van destijds president Ronald Reagan.
In dezelfde periode groeide Netanyahu in rap tempo uit tot topdiplomaat. Hij was aanvankelijk plaatsvervangend ambassadeur in Washington en vervolgens VN-ambassadeur van Israël.
Van 1988 tot 1992 diende Netanyahu als bewindspersoon van de centrum-rechtse Likoed-partij, onder meer als onderminister van Buitenlandse Zaken.
Bij de verkiezingen van 1992 verloor Likoed en trad Likoed-premier Yitzhak Shamir af. In 1993 werden verkiezingen voor het partijleiderschap gehouden. Benjamin Netanyahu zou die verkiezingen winnen, maar daar ging een huwelijksschandaal aan vooraf.
Hij trouwde drie keer
Benjamin Netanyahu is sinds 1991 getrouwd met Sara Netanyahu (1958). Eerder was hij getrouwd met Miriam Weizmann (van 1972-1978) en Fleur Cates (van 1981-1988).
Niet zo lang nadat Benjamin en Sara getrouwd waren, deed Netanyahu de gooi naar het leiderschap van Likoed. Een anonieme chanteur probeerde een spaak in het wiel te steken: hij dreigde met het lekken van scabreuze videobeelden van Benjamin Netanyahu. Die zou niet voor niets door zijn vorige echtgenotes zijn verlaten.
Benjamin Netanyahu bekende publiekelijk schuld, Sara vergaf hem. Ze beschuldigden de anonieme tegenstander van een moddergooicampagne.
Het werkte: Benjamin Netanyahu werd Likoed-leider.
Controverse rondom Benjamin Netanyahu
Het zou niet de laatste keer zijn dat er ophef ontstond rond het huwelijk en de echtgenote van Benjamin Netanyahu.
Zo werd er een paar jaar geleden nog een rechtszaak aangespannen tegen Sara Netanyahu. De aanklacht: ze zou op kosten van de staats onterecht peperdure maaltijden hebben besteld.
Ook kwam er een rechtszaak omdat het echtpaar Netnayahu luxegoederen als sieraden, sigaren, dure kleding en champagne zou hebben aangenomen in ruil voor gunsten aan bevriende zakenlieden.
Bij de rechtszittingen was Benjamin Netanyahu regelmatig verhinderd. De opgevoerde reden was de oorlog of hij was afwezig door ziekte. Daardoor sleept de zaak al jaren.
Geheim contract met echtgenote?
Donald Trump sprak zich uit over de rechtszaak en riep de Israëlische president Herzog publiekelijk op tot het verlenen van gratie. Volgens Trump kon je de succesvolle oorlogspremier van een bedreigd land niet vervolgen om wat ‘sigaren en champagne’.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
En misschien was de zaak inderdaad klein bier vergeleken met de beschuldigingen van machtsmisbruik aan het adres van mevrouw Sara Netanyahu.
Achter de schermen zou deze echtgenote ongekend veel macht hebben. Zo zou ze in een vermeend contract met haar man hebben bedongen dat ze kandidaten voor topfuncties in de regering, het leger en veiligheidsdiensten mag screenen, met een vetorecht.
In hetzelfde contract zou staan dat ze aanwezig mag zijn bij vergaderingen over veiligheidszaken. Ook zou ze haar man altijd vergezellen bij reizen met een overnachting. Dat zou zijn om hem te ‘bewaken’.
Geheim wapen van Benjamin Netanyahu
De Netanyahu’s zelf doen alle kritiek af als lastercampagnes van tegenstanders en politiek gemotiveerde rechters.
Desondanks blijft Sara Netanyahu een mysterieus figuur. En hoe groot haar macht echt is, is onduidelijk. Dat ze een grote rol speelt, staat buiten kijf. Zo noemde Donald Trump haar in zijn eerste termijn zijn ‘geheime wapen’ om de relatie met Benjamin Netanyahu goed te houden.
Toen Trump in 2024 net was gekozen voor een tweede termijn, gingen Sara Netanyahu en haar zoon Yaïr op bezoek in Mar-a-Lago.
Heeft Benjamin Netanyahu kinderen?
Benjamin Netanyahu heeft met Sara Netanyahu twee zoons: Yaïr Netanyahu (1991) en Avner Netanyahu (1994). Met zijn eerste vrouw Miriam Weizmann kreeg Benjamin een dochter, Noa Netanyahu-Roth (1978).
De ultra-orthodoxe Noa is publiekelijk weinig zichtbaar. Ze heeft met haar man Daniel Roth drie kinderen, maar daar heeft opa Netanyahu naar verluidt geen contact mee.
Zoon Yaïr Netanyahu is een controversieel figuur. Hij zet graag – internationaal – de bloemetjes buiten, op staatskosten, zo luidt de kritiek.
Daarnaast is Yaïr erg actief op sociale media, waar hij zijn vader te vuur en te zwaard verdedigt. Zo beweerde hij dat de aanklagers in een proces tegen Benjamin Netanyahu verraders zijn, die geëxecuteerd moeten worden. Zijn felle en radicale uitspraken hebben hem al verschillende rechtszaken opgeleverd.
Zijn vader Benjamin is al veel langer controversieel.
Benjamin Netanyahu in de hoofdrol in Israëlische politiek
Al ruim dertig jaar speelt Benjamin Netanyahu met enkele korte onderbrekingen een hoofdrol in de Israëlische politiek.
Zijn ongelooflijke politieke behendigheid en inhoudelijke profilering op de thema’s economie en veiligheid, maken hem electoraal zeer succesvol.
Nadat premier Yitzhak Rabin in 1995 door een rechtse terrorist werd vermoord vanwege het sluiten van de Oslo-akkoorden, kwam Netanyahu in 1996 aan de macht.
Nadat hij in 1999 was opgevolgd door rivaal Ehud Barak, werd Benjamin Netanyahu in 2002 minister van Buitenlandse Zaken en later van Financiën onder premier Ariel Sharon.
Er ontstond een conflict over de terugtrekking van Israël uit de Gazastrook in 2005: Sharon was voor, Netanyahu tegen.
Benjamin Netanyahu trad af als minister, maar Sharon stapte eind 2005 uit de partij Likoed. Netanyahu werd gekozen als nieuwe partijleider.
Terugkeer
Vanaf 2009 tot 2021 was Benjamin Netanyahu opnieuw premier. In deze periode benoemde hij steeds de dreiging van een nucleair Iran.
Internationaal kreeg de Israëlische leider veel kritiek. Op delen van Israëlisch grondgebied waar vooral Palestijnen woonden, werden Joodse nederzettingen gesticht. De regeringen Netanyahu werden om die reden beticht van agressief kolonialisme.
Lees ook: heeft Israël het land van de Palestijnen afgepakt? Dit zijn de feiten
Moe van Benjamin Netanyahu
Vooral in de laatste jaren voor 7 oktober 2023, nam de populariteit van Benjamin Netanyahu af. Dat had met name te maken met de corruptiezaken.
Uiteindelijk werd hij vanaf juni 2021 korte tijd oppositieleider. Velen hoopten dat het door ‘Netanyahu-moeheid’ definitief met hem gedaan was.
Maar de afkeer van Benjamin Netanyahu was voor de regering Lapid-Bennett, die op een bonte coalitie rustte, een veel te zwak bindmiddel. Deze viel dan ook al in juni 2022. In december 2022 keerde Netanyahu terug als premier, in een coalitie met religieus-rechtse partijen. Een aantal bewindslieden is ronduit extreem-rechts.
Pogingen om de constitutionele macht van de premier uit te breiden, brachten begin 2023 duizenden demonstranten op de been.
Gaza-oorlog
Hoewel Netanyahu zich als Likoed-leider altijd heeft geprofileerd op de thema’s economie en veiligheid, wist hij als mister security de gruwelijke aanslag op 7 oktober 2023 niet te voorkomen.
Deze grootste antisemitische slachting sinds de Tweede Wereldoorlog ging de geschiedenis in als een ‘Pearl Harbor-moment’ voor Israël. Het maakte een einde aan de illusie van een oppermachtige en veilige Joodse staat.
Het zou nu toch wel gedaan zijn met ‘Bibi’, dachten velen. Netanyahu stond helemaal alleen. Maar ook nu wist hij het beeld volledig om te keren.
De aanslag lokte de door Hamas vurig gewenste oorlog in Gaza uit. Ook kon Netanyahu eindelijk achter de ayatollahs aan en Iran en haar handlangers een voor een verzwakken. Israël lijkt anno 2025 een stuk minder bedreigd dan het in 2022 was.
Keerzijde is dat de internationale kritiek op Netanyahu enorm is gegroeid. Benjamin Netanyahu’s Israël staat steeds meer alleen.
Hoe is de relatie met Nederland?
‘We zullen Netanyahu arresteren als hij in Nederland is.’ Dat uitgesproken standpunt nam de, om de Nederlandse houding ten aanzien van Israël afgetreden, minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken in 2024 in.
Toch is de positie van Nederland ten opzichte van Netanyahu en Israël ambivalent.
Het kabinet-Schoof was formeel voornemens om de Nederlandse ambassade in Israël ‘op termijn’ naar Jeruzalem te verplaatsten. Ook heeft Nederland in tegenstelling tot Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk niet de stap gezet om een Palestijnse staat te erkennen.
Wel stelde Nederland in juli 2025 voor het eerst eigen sancties in tegen Israël. Een geruchtmakende motie van PvdA-Kamerlid Kati Piri haalde het niet. Daarin riep zij op de levering van onderdelen voor Iron Dome te stoppen. Was deze motie aangenomen, dan had Nederland hulp aan de hoogstnoodzakelijke verdediging van onschuldige Israëlische burgers beëindigd.
Wel is de Tweede Kamer kritischer geworden op Israël dan eerder het geval was.
Is Benjamin Netanyahu een oorlogsmisdadiger?
Het is nog niet onafhankelijk geverifieerd of Netanyahu een oorlogsmisdadiger is en het is de vraag of dat ooit zal gebeuren.
Volgens zijn aanhangers en sommige commentatoren in Israël en het Westen, is Benjamin Netanyahu een held.
Waar gehakt wordt vallen spaanders, betogen zij. De premier is door sommigen zelfs vergeleken met de Bijbelse dichter-krijger koning David: geen lieverdje. Maar ondanks bloed aan zijn handen, bracht deze vechtjas het zwaar bedreigde land wel veiligheid.
Arrestatiebevel Internationaal Strafhof
Feit is dat velen in Benjamin Netanyahu een oorlogsmisdadiger zien. Daarbij heeft het Internationaal Strafhof in Den Haag een arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd.
Het Internationaal Strafhof verdenkt Netanyahu er onder meer van bewust honger te hebben ingezet om onschuldige burgers te doden. Op het moment dat het arrestatiebevel door het Internationaal Strafhof werd uitgevaardigd, zouden er 17.000 kinderen in Gaza zijn omgekomen.
Dit cijfer staat ter discussie. Hamas zelf sprak op dat moment over 12.500 kinderslachtoffers en Unicef over 14.000, maar de VN ging er overheen met 17.000.
Oorlogsmisdaden
De oorzaak zou volgens de VN en Hamas zijn geweest dat Israël talloze transporten met voedselhulp tegenhield. Israël op haar beurt beschuldigde Hamas van het kapen van voedseltransporten en het terroriseren en laten verhongeren van de aan Hamas onderworpen Gazanen.
Ook zou Hamas onschuldige burgers als schild gebruiken. Ziekenhuizen, scholen en gebouwen van VN-organisatie UNRWA stonden soms bovenop centra van Hamas. Verder zou UNRWA nauw vervlochten zijn met de terreurorganisatie.
Gedurende de Gaza-oorlog werden Israël en Netanyahu steeds vaker beschuldigd van genocide. Die claim werd ondersteund door verschillende experts, maar door andere experts juist fel tegengesproken. Sluitend bewijs is niet geleverd. Tot op heden is de vraag of Benjamin Netanyahu verantwoordelijk was voor genocide daarom discutabel.
Wie er ook gelijk heeft, internationaal is bijna iedereen het erover eens dat in Gaza oorlogsmisdaden zijn begaan: zowel door Israël als door Hamas.
Maar de rol van Benjamin Netanyahu is moeilijk te verifiëren. Of hij juridisch gezien onomstotelijk bewezen een oorlogsmisdadiger is, is nog geen uitgemaakte zaak.