Wordt Georgië de volgende prooi van Poetins Rusland?

‘Na Oekraïne zijn wij aan de beurt,’ vrezen de Georgiërs. De Russen komen, maar voorlopig niet in massale aantallen. Ze rukken geniepig op, stap voor stap. Ze houden sinds hun inval in 2008 eenvijfde van het Georgisch territoir bezet. Dat gebied is afgezet met prikkeldraad en surveillance-camera’s. Telkens schuiven de bezetters het prikkeldraad een eindje verder op. Zodat ze de levenslijn van Georgië steeds beter in het vizier krijgen: de snelweg E-60 tussen de hoofdstad Tbilisi en de kust.

Een medewerker van de Georgische veiligheidsdienst SSSG wijst naar de positie van de vijand. In het bergachtige landschap zijn de schijnwerpers te zien van een grenspost van de Russische FSB, de voormalige KGB. Waag je niet te dicht bij die FSB-positie. Af en toe worden hier voorbijgangers door de Russen overmeesterd en meegenomen als gijzelaar. Soms overkomt het een schaapsherder die zijn kudde niet in de hand heeft, of een koeienboer die zijn afgedwaalde dier achternazit. Dan weer hebben de Russen een bejaarde kaasverkoopster te pakken die zij beschuldigen van drugshandel. Er is een hotline om de Georgiërs terug te krijgen, maar de SSSG moet telkens ‘een pijnlijke politieke prijs betalen,’ zegt een medewerker.

Achter de FSB-post begint Zuid-Ossetië – een term die de Georgiërs liever vermijden. Zij spreken over ‘de bezette regio Tskhinvali’. In het vervallen dorpje Akhmaji werden de beste woningen ingepikt door FSB’ers en hun gezinnen. Naast het dorp ligt – tegen een heuvel geplakt – een basis van het Russische leger. Er zijn barakken en legervoertuigen te zien, alles strak in het gelid, maar geen tanks. In dit bezette gebied stationeerden de Russen 4.000 soldaten en 1.200 FSB’ers om een bevolking van 30.000 burgers onder de duim te houden. Jonge Ossetiërs moeten in dienst en aan Russische zijde meevechten in Oekraïne. Georgiërs vechten ook in Oekraïne, maar dan vrijwillig en aan de Oekraïense kant.

Het meest westelijke deel van Georgië is Abchazië (250.000 inwoners), ook sinds 2008 door de Russen bezet. Bij de ‘grens’, die volgens de Georgiërs geen grens mag heten, ligt de Enguri-dam, een van ’s werelds hoogste stuwdammen. De bouw begon in 1961. Toen de dam in 1987 klaar was, liep de Sovjet-Unie op haar eind en ontworstelde Georgië zich aan de greep van het Kremlin.

Er is een overeenkomst dat 60 procent van de stroom voor Georgië is bestemd en 40 procent voor de door Rusland bezette gebieden. Inmiddels slokken de bezette zones veel meer gratis elektriciteit op, doordat zich daar bedrijven vestigden die met het energieverslindende data mining cryptomunten produceren. Verhalen doen de ronde over witwaspraktijken en oude vrouwtjes in armoedige huisjes die opeens miljonair zijn. Ze beweren dat ze een buitenlandse loterij wonnen – niet ver van de waarheid.

Je kunt de geopolitiek bijna voelen

De Kaukasus is een wespennest, maar allemachtig: wat is het landschap mooi. Als je bij het orthodox-christelijke Jvari-klooster staat – gebouwd in de zesde eeuw – kijk je ruim 600 meter naar beneden, naar de plek waar de rivieren Koera en Aragvi samenstromen. Op de noordelijke oever ligt de snelweg E-60 met wegwijzers die melden dat Teheran slechts 1.200 kilometer verderop ligt. Op de zuidelijke oever ligt een spoorweg waarover eindeloos lange goederentreinen denderen. De tankwagons komen uit Azerbeidzjan – ook een voormalige Sovjet-staat, maar nu onder Turkse invloed – en brengen olie naar de Georgische havenstad Batoemi.

Het Jvari-klooster is als een grenspaal van het christendom. Naar beneden kijkend, kun je de geopolitiek bijna voelen. In deze vallei slingeren de belangen van Rusland, Turkije, Iran, de Verenigde Staten en Europa tegen elkaar. Energie, territoir, geld en invloed. Over de hoofden van Georgiërs, Ossetiërs, Abchaziërs, Azerbeidzjanen en Armeniërs is een hedendaags Great Game gaande. De Kaukasus speelt, zeker sinds de Oekraïne-oorlog, zijn traditionele rol van strijdperk voor botsende beschavingen.