Woensdag 23 augustus is leider van de Wagnergroep Jevgeni Prigozjin volgens diverse media, waaronder een Telegramkanaal gelieerd aan het Russische huurlingenleger, omgekomen bij het neerstorten van een privéjet tussen Moskou en Sint-Petersburg. Lees in dit profiel meer over deze ‘Kremlin-beul’.
Ooit verkocht hij hotdogs in de straten van Leningrad, nu voert hij in Oekraïne een leger van huursoldaten en criminelen aan. Opmars van Jevgeni Prigozjin (61) bewijst hoe ingrijpend Rusland is veranderd.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het is verleidelijk om in Jevgeni Prigozjin een cartoonfiguur te zien. Met zijn karakteristieke kop, lichte bochel en donderend stemgeluid is hij zonder problemen te casten als een James Bond-slechterik in een monumentale villa met praalfonteinen, tot de tanden bewapende bodyguards, en mitrailleurs die achter tropische sierplanten staan opgesteld. Het is een erg misleidende karikatuur, die hem bovendien op een gevaarlijke manier onderschat.
Prigozjin is in de eerste plaats een geboren ondernemer met feilloos instinct voor zakelijke kansen, een talent voor logistiek en een totaal gebrek aan scrupules. Het zijn drie karaktereigenschappen die in het agressieve Russische ondernemersklimaat van levensbelang zijn.
Jevgeni Prigozjin (61)
1981
Prigozjin krijgt 12 jaar gevangenisstraf voor diefstal, fraude en bendevorming.
1992
Prigozjin bouwt een netwerk van restaurants uit, met als vlaggenschip New Island in Sint-Petersburg. Viceburgemeester Vladimir Poetin is vaste gast.
2010
Prigozjins bedrijven leveren maaltijden aan Moskouse scholen en het Russische leger.
2014
Prigozjin wordt eigenaar van het Agentschap voor Internetonderzoek, de trollenfabriek die de Amerikaanse verkiezingen van 2016 beïnvloedt.
Toch leek Prigozjin niet in de wieg gelegd om multimiljonair te worden. Hij groeit op in een eenoudergezin in het Leningrad (tegenwoordig Sint-Petersburg) van de jaren zestig en zeventig. Als twintiger is hij een ordinaire crimineel, die met drie kameraden inbraken en gewapende overvallen pleegt. Bij een van die overvallen houdt hij zijn slachtoffer in de wurggreep tot ze het bewustzijn verliest. In 1981 wordt hij veroordeeld tot een gevangenisstraf van twaalf jaar. De straf is extra zwaar omdat hij ook minderjarigen voor zijn bende heeft geronseld. Terwijl de Sovjet-Unie door een diepe economische crisis gaat, verblijft Prigozjin in verschillende gevangenissen en strafkampen. Zelf noemt hij die ervaring vormend, deel uitmakend van een ‘traditie uit het oude Roes’: ‘Als een jongetje zich misdraagt, maken we een man van hem door hem te straffen.’
Progizjin begint met een hotdogkraam
Na bijna elf jaar komt hij vrij. De Sovjet-Unie staat op omvallen. Het Russische volk, weldra bevrijd van de ketens van het communisme, krijgt de kans om van politieke vrijheden te proeven, maar heeft vooral zin in worst. Dat laatste is exact wat Prigozjin zijn stadsgenoten zal aanbieden. Hij begint met een hotdogkraam, en zet in ijltempo een culinair imperium op poten. Vlaggenschip van zijn restaurantnetwerk is New Island, een chic restaurant op een boot die voor anker ligt in de rivier de Neva. New Island wordt een van de favoriete restaurants van de Petersburgse beau monde, waar een zekere Vladimir Poetin in de jaren negentig viceburgemeester is. Wanneer Poetin in 2001 de Japanse premier Yoshiro Mori ontvangt in Sint-Petersburg, troont hij hem mee naar New Island. Prigozjin serveert in hoogsteigen persoon de maaltijden uit.
Wanneer die Petersburgse fine fleur in het spoor van de nieuwe president een goede positie voor zichzelf uitzoekt in het Russische overheidsapparaat, zijn er lucratieve zaken te doen voor ondernemers zonder scrupules. Prigozjins bedrijf Konkord wordt een van de hofleveranciers van de Russische staat. In 2003 verzorgt het de catering voor Poetins verjaardagspartijtje, in 2008 de inauguratie van de nieuwe president Dmitri Medvedev. Nog lucratiever zijn de exquise overheidscontracten die Prigozjins ondernemingen binnenhalen. Vanaf 2010 voorzien Prigozjins bedrijven onder meer het Moskouse schoolsysteem, diverse ministeries en het Russische leger van maaltijden. Gaandeweg breidt Prigozjin zijn imperium uit met allerhande dienstenbedrijven, die zich maar wat graag te goed doen aan de staatsruif.
Zoals alle succesvolle entrepreneurs die zich inlaten met het Russische regime, huldigt Prigozjin het principe: discretie voor alles. Hij opereert in de schaduw en speurt voortdurend naar nieuwe zakelijke kansen. In 2014 wordt hij eigenaar van het Agentschap voor Internetonderzoek, de beruchte trollenfabriek die zal proberen om de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 te beïnvloeden. Het Agentschap speelt in de eerste plaats een binnenlandse rol. Prigozjin zet het vooral in om online de lof van Vladimir Poetin te zingen en de anticorruptieorganisatie van Aleksej Navalny aan te vallen. Het is slechts een radertje in het media-imperium dat Prigozjin de voorbije tien jaar heeft uitgebouwd.
Lees ook het omslagverhaal: Deze Nederlanders stonden oog in oog met Poetin
Voor Poetin heeft het inzetten van Wagner tal van voordelen
Maar de interessantste zakenactiviteit die Prigozjin in 2014 ontplooit, is de Wagnergroep. Dit huurlingenleger brengt hij onder het commando van Dmitrij Oetkin, een officier uit de beruchte inlichtingendienst GROe die wegens zijn nazistische sympathieën de bijnaam ‘Wagner’ draagt. Hoewel privémilities volgens de Russische wet illegaal zijn, springen ze sinds de tweede periode van Poetin als president als paddenstoelen uit de grond. De vraag naar huurlingen is groot, en komt voornamelijk vanuit het Kremlin.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?