Merkel in Peking: bescherm vrijheden Hongkong

Met het intrekken van het omstreden voorstel om inwoners van Hongkong aan China uit te leveren, hoopte leider Carrie Lam de onrust in de autonome regio te beëindigen. Dat is vrijdag nog niet gelukt. Steun vanuit het Westen is er wel: de Duitse bondskanselier Angela Merkel roept China op de vrijheden van Hongkong te respecteren. Vier vragen en antwoorden.

Wat is de laatste stand van zaken?

De leider van Hongkong drong er bij de demonstranten op aan hun protestacties tegen de invloed van China te beëindigen, nu aan een van hun belangrijkste eisen tegemoet is gekomen. Lam zei dat haar besluit om de wet volledig in te trekken een poging was ‘om geweld te helpen voorkomen en chaos zo snel mogelijk te stoppen, de sociale orde te hervatten en onze economie en het levensonderhoud van mensen te bevorderen’. Ze ontweek vragen als waarom ze de wet nu pas terugtrekt. ‘Het is onjuist om nu te zeggen dat ik van gedachten ben veranderd.’

Lam riep demonstranten opnieuw op een dialoog aan te gaan met haar regering. Merkel, die op staatsbezoek is in China, vroeg tijdens een ontmoeting met de Chinese premier Li Keqiang aan de regering in Peking om met de voormalige Britse kroonkolonie in gesprek te gaan. Ook benadrukte de Duitse bondskanselier dat ‘de rechten en vrijheden van Hongkongers moeten worden beschermd’.

Tot dusver lijken de betogers geen gehoor te geven aan het verzoek van Lam om de rust te bewaren. Terwijl ze maandag overdag vreedzaam hadden geprotesteerd, braken in de avond toch weer rellen uit. De politie zette traangas in om groepen demonstranten uiteen te drijven in het stadsdistrict Mongkok. Diverse demonstranten zijn opgepakt omdat ze een weg blokkeerden. Ook de dagen daarna bleef het onrustig in de metropool.

Komend weekeinde zijn demonstranten wederom van plan het openbare leven plat te leggen. Vrijdagavond protesteren ze bij regeringsgebouwen en metrostations. Zaterdag zullen de betogers de wegen naar de internationale luchthaven blokkeren.

Wat is er aan de hand?

De protesten begonnen in juni wegens de veelbesproken uitleveringswet, die de uitlevering van burgers aan China mogelijk zou maken. Chinezen kregen daardoor de kans kritische inwoners van Hongkong en buitenlanders uit de stad op het vasteland te kunnen vervolgen. Demonstranten wilden dat de regering het voorstel introk. De voorbije weken zijn de protesten steeds gewelddadiger geworden. Het gaat al lang niet meer om alleen de uitleveringswet.

De betogers hebben vijf eisen bij het bestuur neergelegd:

• Definitieve intrekking van het wetsvoorstel
• Onafhankelijk onderzoek naar het handelen van de politie
• De regering moet het woord ‘rellen’ niet meer gebruiken met betrekking tot de ongeregeldheden
• Vrijlating van de opgepakte demonstranten en intrekking van de aanklachten tegen hen
• Universeel stemrecht voor de inwoners van Hongkong

Lees verder onder de tweet

Lam hoopte dat het intrekken van de uitleveringswet de situatie zou kalmeren, maar dat besluit motiveert de demonstranten juist om hun protesten door te zetten. Verscheidene protestleiders hebben al laten weten dat het terugtrekken van het voorstel niet voldoende is en zij doorgaan met de demonstraties.

‘Veel te laat en veel te weinig,’ reageerde Joshua Wong, leider van de jongerenbeweging Demosisto en een van de boegbeelden van de protesten, op Twitter. Hij is woedend over het politiegeweld, dat tot zeven doden leidde, en de honderden gearresteerde actievoerders.

De protesten in Hongkong worden steeds heftiger en gewelddadiger. Afgelopen weekeinde was een van de bloedigste tot nog toe. Volgens de politie gooiden betogers honderd molotovcocktails en richtten ze in eenderde van alle Hongkongse metrostations vernielingen aan. Omgekeerd werden 241 traangassalvo’s gelost. Sinds de demonstraties drie maanden geleden zijn begonnen, zijn al meer dan 1.117 demonstranten gearresteerd. Op het hoogtepunt van de protesten gingen in juni naar schatting 2 miljoen mensen de straat op.

Wat is de rol van de Hongkongse leider Carrie Lam?

Reuters meldde maandag op basis van uitgelekte audiobestanden dat de leider van Hongkong Carrie Lam het liefst op zou stappen, maar dat dat niet mag van de regering in Peking.

Op de geluidsopnamen is te horen hoe Lam tegen een aantal zakenlieden zegt dat ze verantwoordelijk is voor de ‘enorme chaos’ waarin Hongkong verkeert, maar niet kan opstappen omdat China de crisis als ‘nationaal veiligheidsprobleem’ beschouwt.

‘De politieke ruimte voor de bestuurder die, helaas, volgens de grondwet twee meesters moet dienen, is heel, heel, heel beperkt,’ zegt Lam. Ze legt uit dat ze doelt op de ‘centrale volksregering’ van China aan de ene kant en de inwoners van Hongkong aan de andere. De opmerkingen maakten voor de buitenwereld duidelijk wat velen al vermoedden: Lam is geen eigen baas, maar volgt slechts de bevelen van Peking op.

In een persconferentie na het uitlekken van de opname ontkende Lam dat ze zou aftreden of dat ze daarover ook maar zou piekeren. ‘Ik heb niet eens overwogen om mijn aftreden te bespreken met de regering van de volksrepubliek. De keuze om af te treden is aan mezelf.’

Hoe reageert China?

China steunt het terugtrekken van de uitleveringswet, zei Lam donderdag. ‘De Chinese regering begrijpt ons besluit en respecteert mijn beslissing.’

Ondanks deze uitspraak werkt China hard aan propaganda tegen de Hongkongse demonstranten. Via sociale media verspreiden ze video’s en berichten met  beelden van een sterke Hongkongse politie.

De Chinese regering wordt inmiddels ook verdacht van het inzetten van gangsters om demonstranten te intimideren. In de nacht van woensdag op donderdag werd het huis van mediatycoon Jimmy Lai bekogeld met brandbommen. Miljardair Lai is een van de weinige bekende Hongkongers die zich openlijk uitspreekt en zich actief inzet voor de demonstraties. Peking schildert Lai, voorvechter van democratie en economische vrijheid, af als een ‘verrader’ die het slechtste met Hongkong voorheeft.

Ook hield de Chinese oproerpolitie begin augustus een oefening met 12.000 man net buiten Hongkong. De Chinese regering meldde dat de oefening een voorbereiding was op de zeventigste verjaardag van de Volksrepubliek op 1 oktober. Volgens critici was dit bedoeld als waarschuwing aan de Hongkongse betogers. Peking is bang dat op 1 oktober de rust nog niet is teruggekeerd.