Facebook verbant invloedrijke ‘gevaarlijke’ gebruikers: wie en waarom?

De accounts van diverse invloedrijke opiniemakers zijn verbannen van Facebook en Instagram omdat zij ‘gevaarlijke individuen en organisaties’ zouden zijn. Facebook komt zo zijn belofte na om meer te doen tegen vermeende ‘haatzaaiers’ en ‘verspreiders van desinformatie’, omdat die te veel ruimte zouden krijgen op sociale media. Om wie gaat het, en waar hebben zij de ban aan te danken?

Alex Jones

De meest verstrekkende verbanning is er voor de Amerikaan Alex Jones (1974) en zijn website en videokanaal InfoWars: behalve de verwijdering van zijn account op Instagram – in augustus en september verwijderden Facebook, Twitter, YouTube en Spotify zijn pagina’s al – wordt álle inhoud die afkomstig is van InfoWars verbannen. Wie herhaaldelijk verwijst naar Jones’ pagina, krijgt volgens een woordvoerder van Facebook ook een ban aan zijn broek.

Zie onderstaande tweet voor een reactie van Facebook:

Jones zelf reageerde boos in een live-uitzending op Infowars. Hij noemde zichzelf vooral slachtoffer van het ‘gangstergedrag van kartels’. ‘Ze hebben me niet alleen verbannen. Ze hebben ons belasterd. Waarom heeft Zuckerberg dit gedaan?’ Op twitter schreef hij dat Facebook hem geen reden voor zijn ban heeft gegeven en dat hij ‘geen regels heeft overtreden’.

In 1999 richtte Jones InfoWars op, een platform waar onder meer complottheorieën worden verspreid. Zo meende Jones dat de regering van toenmalig president George Bush achter de aanslagen van 11 september 2001 zat. Het meest bekend is de Amerikaan van zijn theorie dat de schietpartij op basisschool Sandy Hook in 2012, waarbij in totaal 28 doden vielen, door de overheid in scène is gezet om een strengere Amerikaanse wapenwet mogelijk te maken. Eind maart zei hij tegen CNN dat hij leed aan ‘een vorm van psychose’ toen hij dat beweerde, maar inmiddels niet langer gelooft dat de gebeurtenissen in scène zijn gezet.

Nabestaanden van slachtoffers van de schietpartij, die door volgers van Jones werden bestookt, daagden de pundit in april voor de rechter wegens het verspreiden van valse beweringen en het aansporen van zijn volgers om hen lastig te vallen. Ze eisen een miljoen dollar van hem.

Een andere bizarre theorie waarvan de gevolgen helemaal uit de hand liepen is ‘Pizzagate’: een niet op feiten gebaseerd verhaal over een pedonetwerk binnen de Amerikaanse Democratische Partij, gerund vanuit de kelder van pizzarestaurant Comet Ping Pong in Washington.

InfoWars heeft in de Verenigde Staten een grote schare volgers onder rechts-conservatieve Amerikanen. De website heeft ongeveer tien miljoen bezoeken per maand en is daarmee beter bezocht dan websites van grote journalistieke media als The Economist en Newsweek. Donald Trump verscheen in 2015, toen hij presidentskandidaat was, als gast in een uitzending van InfoWars. De Amerikaanse president heeft diverse keren gezegd dat hij een fan is van Jones.

Paul Joseph Watson

Voormalig InfoWars-medewerker Paul Joseph Watson (1982), die inmiddels zijn eigen website Summit News heeft, reageert furieus in onderstaande video op YouTube, waar hij nog wel actief is. De Brit spreekt van een politiek besluit van Facebook, omdat de verbannen gebruikers bijna allemaal rechts en/of conservatief zijn, en zouden hebben bijgedragen aan de verkiezingsoverwinning van Trump in 2016. De ban voor Louis Farrakhan (zie punt 4), die contact heeft met prominenten binnen de Democratische partij, is volgens Watson een ‘trucje’ om de schijn van politieke voorkeur bij Facebook te vermijden.

‘Het is volledig politiek!’ reageert Watson, die de vergelijking trekt met Russische inmenging in verkiezingen waarvoor al jaren wordt gewaarschuwd. Het weren van opiniemakers die ‘Trump groot hebben gemaakt’ is volgens hem een veel grootschaliger vorm van verkiezingsinmenging dan wat Russische trollen in aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezing in 2016 hebben gedaan. ‘Dit is een politieke zuivering, en heeft niets van doen met haat, of schending van de gebruiksvoorwaarden.’

Naar eigen zeggen heeft Watson geen uitleg gekregen over waarom zijn accounts zijn verwijderd. Daarnaast noemt hij het verdacht dat grote media als the Atlantic, the Verge, CNN en The Washington Post op vrijwel exact hetzelfde tijdstip berichten over de verbannen Facebook- en Instagram-accounts op hebben gepubliceerd. Dat wijst erop dat die redacties vooraf (onder embargo) over het nieuws zijn ingelicht.

Hoewel Watson zich voorheen afficheerde als alt-right, heeft hij in 2016 nadrukkelijk afstand genomen van blank nationalisme en aanverwante ideeën. Hij noemt zich inmiddels ‘nieuw rechts’. In video’s op zijn YouTube-kanaal  (1,6 miljoen abonnees) uit Watson vooral kritiek op islam, immigratie, feminisme en politieke correctheid.

Milo Yiannopoulos

Ook Milo Yiannopoulos (1984) is zijn accounts op Facebook en Instagram kwijt, en reageerde tegenover persbureau AP kort op het nieuws: ‘Jullie zijn de volgende.’ Ruim anderhalf jaar terug werd hij al geweerd van Twitter. In juli 2017 werd de Brit, die Joods-Griekse wortels heeft, verbannen nadat volgers van hem een zwarte actrice bestookten met racistische tweets. Daarvoor had Yiannopoulos de vrouw belachelijk gemaakt om haar acteerwerk. Volgens Twitter zette hij daarmee aan tot racisme.

Yiannopoulos is een voormalig politiek commentator voor de rechtse website Breitbart, en staat bekend als een ‘provocateur’: met stevige uitspraken over onder meer islam, politieke correctheid en feminisme – dat hij ‘kanker’ noemde – jaagt hij geregeld velen tegen zich in het harnas. Toen hij in 2017 op het punt stond een lezing te geven op de progressieve Berkeley-universiteit in Californië maakten (extreem-)linkse studenten en activisten hem het spreken onmogelijk. Yiannopoulos is homoseksueel en uitgesproken voorstander van de Amerikaanse president Donald Trump: hij was in aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 gezicht van de ‘Gays for Trump’-beweging.

Hoewel zijn populariteit de laatste anderhalf jaar tanende lijkt, haalde Yiannopoulos onlangs nog het nieuws. De Australische regering ontzegde de Brit de toegang tot het land toen hij er wilde spreken.

Immigratieminister David Coleman besloot dat omdat de Brit een dag na de aanslag op moskeeën in het Nieuw-Zeelandse Christchurch (51 doden) zei dat hij ‘politiek geweld veroordeelt’, maar de islam wel een ‘barbaarse religie’ is. Coleman zei dat Yiannopoulos’ opmerkingen ‘onthutsend zijn en haat en verdeeldheid zaaien’. Na de aanslag in Christchurch – waarvan nog altijd video’s op Facebook circuleren – kregen sociale media het verwijt niet genoeg te doen tegen ‘haatzaaiende’ inhoud.

Louis Farrakhan

Louis Farrakhan (1933), een islamitische prediker die in de jarig tachtig bekend werd als leider van de zwarte Amerikaanse afscheidingsbeweging Nation of Islam, is een vreemde eend in de bijt in het gezelschap verbannen opiniemakers. Farrakhan spuit in zijn preken, waarvan hij fragmenten plaatst op Twitter, geregeld zijn gal over Joden.

Zo zei hij onder meer dat de ‘boze Jood’ zijn vijand is en dat Joden de macht hebben over machtige instituten als de FBI. Eind vorig jaar noemde hij Joden ‘termieten’. De video daarvan werd verwijderd, maar tot verbazing van vooral rechts-conservatieve Amerikanen bleef zijn account wel online. Nu hebben antisemitische uitspraken hem alsnog de das omgedaan.

Op sociale media is veel kritiek op een bericht van The Washington Post, waarin Farrakhan net als de andere verbannen opiniemakers ‘radicaal-rechts’ wordt genoemd. Critici wijzen erop dat de prediker ontmoetingen had met kopstukken van de Democratische partij, onder wie oud-presidenten Barack Obama en Bill Clinton en het huidige Congreslid Maxine Waters.