Venezuela-crisis: Amerika draait Maduro duimschroeven aan

De politieke crisis in Venezuela blijft de internationale politiek bezighouden. Parlementsvoorzitter Juan Guaído, die zichzelf vorige week uitriep tot interim-president en direct werd erkend door onder meer Amerika, mag het land van president Nicolás Maduro niet verlaten. Het Witte Huis wil dat Maduro aftreedt, en lijkt bereid daar ver voor te gaan. In Nederland komt de SP steeds meer alleen te staan.

Nadat een week geleden honderdduizenden Venezolanen de straat opgingen om hun steun te betuigen aan Guaído en te protesteren tegen Maduro, werd al snel duidelijk dat de opvolger van Hugo Chávez (president van 1999 tot zijn overlijden in 2013) van geen wijken wil weten. Maduro sprak van een ‘staatsgreep’ en gaf het leger opdracht om ‘de eenheid en discipline te bewaren’ in de straten van het sterk verarmde land. Volgens diverse bronnen zijn al meer dan 40 demonstranten gedood en bijna 900 gearresteerd.

Oppositieleider Guaidó mag Venezuela niet verlaten

Maduro en de Venezolaanse justitie leggen ook Guaidó het vuur aan de schenen. Het Hooggerechtshof besloot dinsdagavond dat de oppositieleider het land niet mag verlaten. Op verzoek van de procureur-generaal zijn de banktegoeden van de interim-president bevroren. Intussen loopt er een onderzoek naar vermeende beïnvloeding van Guaidó door buitenlandse mogendheden, zoals zijn tegenstanders beweren.

Notitie veiligheidsadviseur Trump: ‘5.000 militairen naar Colombia’

Tegen het Russische staatspersbureau RIA Novosti zei Maduro dat hij met de oppositie in gesprek wil. ‘Ik ben klaar om met de oppositie te praten over het welzijn van Venezuela.’ Van vervroegde presidentsverkiezingen – een wens van de Europese Unie (EU) en veel westerse landen – wil hij niets weten. Opmerkelijk was ook Maduro’s aantijging aan het adres van de Amerikaanse president Donald Trump: die zou hem met hulp van buurland Colombia en de maffia willen vermoorden.

Mogelijk is Maduro op dat idee gekomen door een notitie van Trumps veiligheidsadviseur John Bolton. Op een persconferentie verscheen hij met een kladblok onder zijn arm waarop stond: ‘5.000 militairen naar Colombia’. De Colombiaanse regering zegt niet te weten wat de aantekening betekent, maar benadrukt een ‘politieke en diplomatieke’ oplossing voor de situatie in Venezuela te willen vinden.

Witte Huis komt met zware sancties tegen staatsoliebedrijf Venezuela

Het is niet bekend of de Verenigde Staten een militaire interventie serieus overwegen, maar in een reactie liet het Witte Huis wel weten dat ‘alle opties op tafel liggen’. Via de economische weg heeft Washington al wel maatregelen genomen: de rekeningen met een totale waarde van zo’n 7 miljard dollar van Citgo, een in Houston gevestigd dochterbedrijf van het staatsbedrijf PDVSA (Petróleos de Venezuela, Aardolie van Venezuela), zijn maandag bevroren. Amerikanen mogen niet langer zakendoen met het bedrijf, zei minister van Financiën Steve Mnuchin.

Volgens veiligheidsadviseur Bolton kan Maduro ‘zijn volk niet langer plunderen’. Op televisiezender FOX Business zei de veiligheidsadviseur dat het voor de Verenigde Staten en het Venezolaanse volk ‘economisch een groot verschil zou maken als Amerikaanse oliebedrijven kunnen investeren (…) in de oliecapaciteiten in Venezuela’.

Maduro furieus op Trump: ‘Handen af van Venezuela!’

Een zware slag voor het regime in de hoofdstad Caracas: olie is de belangrijkste inkomstenbron van Venezuela en ruim 40 procent van de olie-export ging naar de Verenigde Staten. Maduro reageerde furieus: hij noemt de sancties ‘illegaal’ en stelt dat Amerika het staatsbedrijf probeert te stelen. ‘Handen af van Venezuela!’ richtte hij zich op televisie in gebroken Engels tot Trump.

Op het internationale podium tekende zich de afgelopen week een duidelijke tweedeling af over de crisis in Venezuela. Nadat Amerika vorige week als eerste officieel Guaído erkende als interim-president, deden onder meer Canada en Zuid-Amerikaanse landen als Brazilië, Paraguay, Colombia en Peru hetzelfde. Net als het Witte Huis roepen zij Maduro op de macht ‘vreedzaam en democratisch’ over te dragen aan Guaído. De voorbije dagen volgden ook landen als Australië en Israël.

Zaterdag maakten Frankrijk, Spanje, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk bekend de oppositieleider als staatshoofd te erkennen als deze week geen nieuwe verkiezingen worden aangekondigd. De Venezolaanse regering liet al snel weten dat ultimatum af te wijzen: ‘Waar halen jullie het vandaan dat jullie de macht hebben om een deadline of ultimatum te stellen aan een soeverein volk?’ zei minister van Buitenlandse Zaken Jorge Arrazea in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Ook de EU heeft het vertrouwen in Maduro opgezegd, maar wil Guaidó pas erkennen als die na nieuwe, eerlijk verlopen verkiezingen wordt gekozen.

Rusland, Turkije, China, Iran, Noord-Korea en Hezbollah steunen Maduro

Aan de andere kant staan socialistische landen als Cuba en Bolivia, maar ook internationale grootmachten als Rusland, Turkije, China en Iran. Die landen vinden dat andere landen zich niet moeten bemoeien met interne aangelegenheden in Venezuela, en hekelen daarom het besluit om Guaído te erkennen. Maandag bezocht ook een ambassadeur van Noord-Korea het Venezolaanse ministerie van Buitenlandse Zaken om steun te betuigen aan Maduro. Vorige week reisde ook een delegatie van Hezbollah af naar Caracas om de president te steunen, meldde de sjiitische terreurgroep uit Libanon op het eigen televisienetwerk Al-Manar.

In Nederland lijkt de SP de laatste partij die nog tegen een machtswisseling is. Vorige week liet Tweede Kamerlid Sadet Karabulut weliswaar weten dat ze de kritiek op de Venezolaanse president terecht vindt, ‘maar dat rechtvaardigt een coup(poging) niet,’ twitterde ze. Woensdag herhaalde ze dat ze tegenstander is van de machtswisseling die Amerika voorstaat. Ze noemt het ‘best wel schokkend’ dat de coalitiepartijen D66, VVD en CDA daar net als minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) geen afstand van nemen.

VVD steunt Guaidó: ‘Sympathie SP voor Maduro is onbegrijpelijk’

Tweede Kamerleden van de regeringspartijen blijven van mening dat Maduro moet vertrekken, al is er nog geen consensus over de opstelling jegens Guaidó. Zo herhaalt Martijn van Helvert (CDA) dat Nederland in lijn met het EU-standpunt aandringt op verkiezingen. VVD-Kamerlid Sven Koopmans vindt dat de ‘door het socialistische bewind in Venezuela veroorzaakte crisis’ de rust in ‘ons Koninkrijk’ bedreigt, doelend op Aruba en Curaçao, die duizenden van de ruim drie miljoen Venezolaanse vluchtelingen moeten opvangen. ‘Onbegrijpelijk dat SP zelfs vandaag nog meer sympathie heeft voor regime Maduro,’ schrijft hij op Twitter. ‘VVD geeft politieke steun aan democratische oppositieleider Guaidó.’

VVD-minister Blok sprak vandaag in de Tweede Kamer over de recente ontwikkelingen in Venezuela, maar wilde nog niet speculeren over mogelijke scenario’s. Zaterdag liet hij via een Kamerbrief nog weten dat Nederland zich schaart achter het Europese ultimatum om Guaidó te erkennen bij het uitblijven van nieuwe verkiezingen.

Lees ook dit essay: In linkse kring blijft de dictator een held