Een brief van Afshin Ellian aan Theo Maassen na zijn veelbesproken optreden in Pauw & Witteman.
Beste Theo,
Een paar jaar geleden hebben we elkaar ontmoet, in het Paleis der Schone Kunsten in Brussel, vermoedelijk op 2 december 2005. We moesten allebei optreden.
Ik heb daar een tekst voorgedragen die ik een paar dagen na de moord op Theo van Gogh samen met Leon de Winter had geschreven en gepubliceerd: ‘De Aangifte tegen Allah’. De Winter en ik hadden pro forma aangifte gedaan tegen de uiteindelijke aanstichter van de moord op Van Gogh: Allah zelf.
Daar, in Brussel, had ik, zoals je je ongetwijfeld niet herinnert, persoonsbeveiliging nodig. Met alle respect schrijf ik je naar aanleiding van je optreden in Pauw & Witteman.
Spuitje
Maassen: ‘Als een hond vals is, dan krijgt die een spuitje. Als een politicus vals is, dan krijgt die persoonsbeveiliging. Ik ben voor de vrijheid van meningsuiting. Maar ik ben tegen persoonsbeveiliging: misschien dat mensen dan net even iets langer nadenken voordat ze iets gaan zeggen.’
Pauw: Is dat een grap?
Maassen: ‘Nee, nee, het is een stijlfiguur, een provocatieve overdrijving, een hyperbool zeggen we in Eindhoven.’
Honden
Theo, een stijlfiguur? Waar ben je dit woord tegengekomen? Bedreigde mensen verstaan onder jouw stijlfiguur een ‘licence to kill’.
Ook radicale moslims vergelijken critici van de islam vaak met honden die moeten worden afgemaakt. Ik geef toe: je bent niet geheel gevoelloos bij je woordkeuze.
Ironie
Witteman: Wat meen je niet in wat je zegt?
Maassen: ‘(…) Het is niet waar, ironie of geen ironie, het is goed dat mensen worden beveiligd. Als ze dat nodig hebben.’
Witteman: Dat zeg je niet?
Maassen: ‘Ja dat klopt. (…) maar er zijn ingrediënten daarin dat je kunt opmaken dat je het met een korreltje zout moet nemen.’
Draad kwijt
Wat zeg je allemaal, Theo? Niet waar, ironie, geen ironie… Je raakt de draad een beetje kwijt… Of is er toch iets aan de hand waardoor je je motieven en oogmerk zo onhandig moet uitdrukken?
Bij je opmerking over een spuitje voor valse honden ging je publiek enthousiast applaudisseren. Je vond het uitzonderlijk dat die ene keer werd geapplaudisseerd: ‘Het is onbetamelijk dat ze daarover lachen,’ beweerde je.
Onbetamelijk om te applaudisseren? Is je uitspraak dan niet onbetamelijk? Waarom leg je de schuld op de schouders van je toeschouwers? Bestonden je toeschouwers soms uit leden van de Taliban?
Nausicaa Marbe
Jij vond de scherpe kritiek van Volkskrant-columniste Nausicaa Marbe grof. Dat vond jij, Theo Maassen! Jij bent een slager die, terwijl hij met veel genoegen een dier slacht, het vegetarisme verkondigt.
Nee, Theo, je hebt recht op alles, behalve op het recht om tegen anderen te zeggen dat ze grof zijn in het beoordelen van jou. Grofheid is de conditio sine qua non van jouw bestaan.
De vraag is of je echt meende dat islamcritici als valse honden mogen worden afgemaakt. Als dat zo is, ben je niets anders dan een terrorist die meisjes in Pakistan doodt of verminkt omdat ze de regels van Allah overtreden. Marbe gaat ervan uit dat je het meent.
Volksmenner
Maassen: ‘Ik ben dan een populist en volksmenner die uiteindelijk aantoont dat dit een doodlopende weg is. (…) Ik vind die vrijheid van meningsuiting een spannend taboe, dat zo heilig is. Iedereen die een wind moet laten, moet een wind laten, maar ik ben heel erg blij als mensen in heel veel situaties die wind inhouden.’
Dus, je meent het toch? Je wilde kennelijk aan toeschouwers een politieke, morele boodschap doorgeven. Het waren geen grapjes, geen stijlfiguren maar ernstige gedachten.
Het is vreemd dat een professionele schetenlater een scheetverbod opeist voor alle andere schetenlaters. Beste Theo, je leeft van de scheet, je laadt jezelf elke keer op met veel scheet, en dan loop je als een ballon op het podium leeg. Want zodra je je wind inhoudt, ben je failliet.
Vervolgd
Waarom heb je je laten verleiden om hierover uitspraken te doen? Waarom wil je de beschermheer zijn van politiek-correct Nederland, waarvan een delegatie in de zaal zat en waarvan de belangrijkste mediavertegenwoordiger – de VARA – camera’s op jou gericht had?
Is vrijheid van meningsuiting een taboe? Er worden in Nederland mensen vervolgd om hun meningen. En gelukkig ook vrijgesproken. Er worden – luister goed, Theo – mensen gedood vanwege de vrijheid van meningsuiting: Theo van Gogh, Pim Fortuyn en in Azerbeidzjan Rafiq Taghi. Wereldwijd gaat het om vele, vele mensen.
Mohammed
Met veel moeite werd door de redactie van P&W (ik moet Pauw en Witteman eren voor hun scherpe vragen) naar grappen gezocht over de islam. Die werden niet gevonden.
Je maakte een grapje over moslims en over Najib Amhali. Dat is voor extremistische moslims geen probleem zolang je geen grappen maakt over de profeet Mohammed, de Koran en andere heilige zaken.
Je kunt zonder enige consequentie een kruis bespotten. De christenen en ex-christenen in de zaal zullen klappen. Maar een Koran in de hand nemen om te bespotten? Dan loopt het niet goed af. Wat denk jij eigenlijk over kritiek op de islam?
Raar gebiedje
Maassen: ‘Het is natuurlijk een raar gebiedje geworden omdat je weet dat het gevoelig ligt, het is ook raar om daarover grappen te gaan maken, omdat het niet mag. Ik vind het veel interessanter om de blinde vlekken van onze eigen cultuur aan te pakken.’
Pauw: Voel je je niet beperkt als je over de islam of moslims iets zegt?
Maassen: ‘Nee, ja natuurlijk moeten er beperkingen zijn. Daar zijn beperkingen omdat ik privé-dingen niet kan vertellen.’
Nee, ja, Theo had liever gehad dat mensen bepaalde opmerkingen voor zichzelf hielden.
Maassen: ‘Het zijn heel spannende tijden, ik vind het interessanter over het seksuele misbruik in de katholieke kerk te schrijven, over onze cultuur, over onze godsdienst wat daarmee mis is, dan nog eens mee te gaan bashen op de moslims die al… dit vind ik veel interessanter.’
Rijkelijk laat
Theo, je bent rijkelijk laat. Grappen over het christendom! Kom op, dat is oubollig, het is de 21ste eeuw! Het gaat jou om het voorkomen van ‘moslim-bashing’. Christen-bashing is oké, moslim-bashing is fout.
Wat jij ‘veel interessanter’ vindt, is natuurlijk jouw angst om net als Van Gogh op straat te worden afgemaakt, als een dolle hond, maar dat verzwijg je.
Je bedrijft simplistische linkse retoriek om kritiek op de islam te bagatelliseren en te beteugelen. Maar het toont wel aan dat je echt, op jouw manier, hebt nagedacht over je uitspraak – die niet echt een grap was. Je wil niet dat de islam wordt bekritiseerd. Dat doen de ‘valse honden’, niet jij. Zo denk jij toch?
Je meent het
Marbe had gelijk: je meent het, Theo. Daarom zat je zo te draaien en moeilijk te doen. Het was geen grap. Je sprak over ‘onze cultuur’, ‘onze religie’. Waar komt die exclusieve houding vandaan? Waarom sluit je anderen uit door ‘onze cultuur’ te benadrukken? Besefte je wel wat je zei?
Wat een ouderwetse, neokoloniale benadering: jij wilt volgens de linkse religie zielige, onvolwassen, onderdrukte moslims beschermen tegen de blanke boze man die hem zijn profeet wil afnemen. In Iran wil de ayatollah de moslims ook beschermen tegen de boze westerling.
Ik weet het, Theo, je bent in je stelling niet alleen, er zijn genoeg moslimterroristen die het van harte eens zijn met je wens: ook zij zijn tegen persoonsbeveiliging voor critici van de islam. Ze moeten allemaal als vervelende honden een spuitje van de zelfcensuur krijgen, en anders worden ze door een gelovige afgemaakt. Voor deze stelling zul je applaudisserende Taliban in de zaal krijgen. Uitverkocht.
Hufterigheid
Je leeft van de vrijheid van meningsuiting, die in jouw geval ook nog eens ver voorbij de grenzen van de hufterigheid ligt, en tegelijkertijd trek je keiharde grenzen voor anderen die over de islam spreken.
Theo, geef toe: je bent te laf om het over de islam te hebben. Daarvoor hoef je je in Nederland beslist niet te schamen. Je valt zelfs niet op.
Ik dacht: laat ik je hiermee een beetje kalmeren.
Met vriendschappelijke groet,
Je Afshin Ellian