De feiten: Meerderheid CDA stemt voor verruiming van de Embryowet
Bron: Tweede KamerNa een zinderende stemming is de Tweede Kamer akkoord gegaan met verruiming van de Embryowet. Negentig Kamerleden stemden voor het voorstel van VVD en D66 om het kweken van embryo’s voor wetenschappelijke doeleinden niet langer te verbieden.
Het verruimen van de Embryowet zorgt ervoor dat de kans op een succesvol ivf-traject groter wordt. Nu slaagt slechts één op de vier ivf-trajecten.
Daarnaast kunnen wetenschappers dankzij verruiming van de wet meer onderzoek doen naar zaken als miskramen, ivf, nieuwe voortplantingstechnieken en genetische ziekten.
Verdeeldheid binnen CDA
Op verzoek van de ChristenUnie kwam er een hoofdelijke stemming. Zo moest ieder Kamerlid aangeven voor of tegen het voorstel te zijn. Het CDA en JA21 stemden verdeeld.
Bij het CDA stemde zo’n tweederde van de fractie voor het voorstel, bij JA21 was dat de helft. Zowel CDA-leider Henri Bontenbal als JA21-fractievoorzitter Joost Eerdmans stemde voor.
Initiatiefnemers Jan Paternotte (D66) en Harry Bevers (VVD) moeten hun voorstel ook nog verdedigen in de Eerste Kamer. Gezien hoe de partijen in de Tweede Kamer stemden, lijkt er in de senaat eveneens een meerderheid voor het plan te zijn.
Wie zegt wat over verruiming van de Embryowet?
Bron: Tweede Kamer- CDA-leider Henri Bontenbal in een stemverklaring: ‘Dit onderwerp raakt aan diepste overtuigingen en de gewetens van de leden van deze Kamer. Daarom hebben de leden van de CDA-fractie de ruimte om een andere afweging te maken. Een aantal van ons zal daarom tegen het wetsvoorstel stemmen. Daarmee geeft mijn fractie ook uitdrukking aan het feit dat er ook in onze achterban verschil van inzicht bestaat over dit wetsvoorstel.’
- ChristenUnie-leider Mirjam Bikker: ‘Deze wet zet de deur open waarvan we niet goed overzien wat erdoor naar binnengaat. Het wijzigen van DNA, grootschalige proeven of het klonen van embryo’s voor medicijnen, dat komt dichterbij. De ChristenUnie hanteert juist daarom een ethiek van voorzichtigheid.’
- SGP-Kamerlid Diederik van Dijk: ‘Ook een embryo is een wezen dat waarde heeft in zichzelf. Dit wetsvoorstel echter reduceert pril menselijk leven tot testmateriaal.’
- Initiatiefnemer Jan Paternotte (D66), bij een Kamerdebat twee weken geleden: ‘Voor heel veel mensen geldt dat ze kinderloos waren gebleven als de politiek ivf nooit had toegestaan.’
EW’s visie: Verruiming Embryowet valt te prijzen
Door Laurien Onderwater, redacteur WetenschapAl jaren woedt de ethische discussie over de Embryowet in zowel politiek als samenleving. Het is een ongemakkelijk thema; zeker in gelovige kringen is er veel kritiek. ChristenUnie en SGP zijn van mening dat ieder menselijk leven beschermwaardig is vanaf het prilste begin.
Het CDA maakte in 2021 een voorzichtige ommezwaai, toen het wetenschappelijk bureau van de partij een genuanceerd standpunt innam. Het bureau concludeerde dat veelbelovend onderzoek bleef liggen en dat embryo’s kweken voor de wetenschap daarom legaal moet worden.
Twee kampen
Uit het debat over de verruiming blijkt dat er twee kampen zijn. Voor de voorstanders is het onbegrijpelijk om de kans te laten liggen op een beter ivf-traject en meer onderzoeksmogelijkheden naar genetische ziekten, miskramen en nieuwe voortplantingstechnieken.
Christelijke partijen vinden dit een overschrijding van ethische grenzen en vrezen voor de opkomst van zogenoemde designerbaby’s. Daar valt eveneens begrip voor op te brengen, ook zonder levensbeschouwelijke achtergrond. Nieuw leven is iets kostbaars en unieks.
Geen designerbaby’s
Toch zijn die zorgen over designerbaby’s onterecht. Verruiming van de Embryowet betekent niet dat alle regels met betrekking tot embryo-onderzoek komen te vervallen. Wetenschappers dienen zich nog steeds aan strenge regelgeving te houden. De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek houdt toezicht op het onderzoek met embryo’s.
En zelfs al zou het toegestaan zijn om baby’s met gewenste eigenschappen te creëren, dan is dat technisch onhaalbaar. Het is helemaal niet zo makkelijk om genetische eigenschappen te veranderen. Eigenschappen als intelligentie, oogkleur en lengte pas je niet aan op het niveau van één gen. Dat is een complex samenspel van genen, dat wetenschappers nog niet hebben weten te doorgronden.
Daarbij kan versoepeling van de Embryowet juist levens redden. Tegenover de beschermwaardigheid van embryo’s staat het te voorkomen leed van toekomstige kinderen die aan erfelijke ziektes zouden lijden, en van ouders die voor hun kinderwens afhankelijk zijn van een goede ivf-behandeling.
Verdere verdieping: Wat houdt de Embryowet precies in?
Sinds 2002 staat in de Nederlandse Embryowet dat het niet is toegestaan om een eicel met een zaadcel te bevruchten voor wetenschappelijk onderzoek. Verder verbiedt de wet het klonen van mensen, geslachtskeuze en het tot stand brengen van mens-diercombinaties.
Ook verbiedt de Embryowet om het erfelijke materiaal in de celkern van geslachtscellen of embryo’s te wijzigen. De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek houdt hier toezicht op.
Restembryo’s
Geslachtscellen en embryo’s die niet langer voor de eigen zwangerschap worden gebruikt, mogen wel worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, het in kweek brengen van embryonale stamcellen en donatie. Koppels kunnen deze zogeheten restembryo’s bijvoorbeeld doneren na een ivf-behandeling.
Daarmee kunnen wetenschappers ook al veel nuttig onderzoek verrichten. Het nadeel is alleen dat die restembryo’s al drie tot vijf dagen oud zijn. En dat terwijl er in die eerste dagen na bevruchting ontzettend veel gebeurt: dan verandert een eencellige menselijke eicel in een embryo van meer dan honderd cellen. Maar hoe die transformatie plaatsheeft, is nog altijd in nevelen gehuld.
Tijdelijke wet
De Embryowet was als tijdelijk bedoeld, maar geldt inmiddels ruim 23 jaar. Veel wetenschappers wilden het verbod jaren geleden al opheffen, zodat ze meer onderzoek konden doen naar zaken als miskramen, ivf, nieuwe voortplantingstechnieken of genetische ziekten.