De feiten: premiersdebat toont dat er genoeg te kiezen valt bij middenpartijen
Door Victor Pak, redacteur PolitiekIn een moordend tempo discussieerden vier partijleiders bij het eerst grote televisiedebat. Het werd een clash van middenpartijen, nadat PVV-leider Geert Wilders het debat weigerde.
Zo stonden uiteindelijk Henri Bontenbal (CDA), Rob Jetten (D66), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Dilan Yeşilgöz (VVD) tegenover elkaar.
Lees ook: Welke vier lijsttrekkers doen mee aan het ‘premiersdebat’?
Wilders heeft zijn campagne voorlopig opgeschort vanwege zorgen om zijn veiligheid. Aanbiedingen van RTL om het debat te verplaatsen naar een veilige locatie sloeg hij af. Ook via een internetverbinding wilde hij niet deelnemen.
D66’er Jetten kwam in zijn plaats.
Vrijwel alle grote thema’s passeerden in het debat. Van migratie, woningbouw, de hypotheekrenteaftrek en de oorlogen in Oekraïne en Gaza. Vooral over migratie en de hypotheekrenteaftrek was felle discussie.
Wie is wie? Dit zijn alle lijsttrekkers
De partijleiders hadden moeite concreet te worden over hoeveel minder asielzoekers Nederland wil opvangen. D66-lijsttrekker Jetten weigert zelfs een ‘getallendiscussie’ te voeren. ‘Vrij bizar,’ noemt Jetten het.
Timmermans: ‘Je kunt niet waarmaken dat je de aantallen fors naar beneden krijgt als Poetin weer een land binnenvalt.’ Yeşilgöz zei daarover: ‘Dat aantal kan ook nul zijn.’
Volgens Bontenbal bezondigt Timmermans zich aan ‘populisme-light’
Even daarvoor gingen Bontenbal en Timmermans ook in discussie over asiel in een een-op-eendebat. Welke nationale maatregelen werken, vroeg Timmermans aan Bontenbal. De CDA’er wil het stapelen van procedures verbieden.
Volgens Timmermans is hij daarvóór, als het in de lijn is met verdragen die Nederland tekent. Bontenbal vindt Timmermans niet eerlijk, want in de Tweede Kamer stemde GroenLinks-PvdA daar niet voor.
Timmermans op zijn beurt zegt dat Bontenbal zich bezondigt aan ‘populisme-light’.
VVD en CDA botsen over hypotheekrente
Over de hypotheekrente was er ook een stevig een-op-eendebat tussen Bontenbal en Yeşilgöz. De VVD-leider wilde van het CDA weten waarom hij de rekening van ‘hardwerkende gezinnen’ verhoogt.
Volgens Henri Bontenbal vraagt ‘deze tijd om moedige, moeilijke keuzes’ en is het schrappen van de hypotheekrenteaftrek daarom mogelijk.
Bontenbal wees erop dat de VVD de armoede laat stijgen in Nederland, zoals blijkt uit de doorrekening van het Centraal Planbureau. Yeşilgöz noemde uit een vliegtuig springen zonder parachute ook moedig, maar niet verstandig.
Netanyahu enkel welkom bij het Internationaal Strafhof?
Over het erkennen van de Palestijnse Staat stonden D66 en GroenLinks-PvdA tegenover elkaar. Timmermans vond dat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu niet welkom is in Nederland, enkel bij het Internationaal Strafhof.
VVD’er Yeşilgöz zou wel naar Israël afreizen om Netanyahu te ontmoeten, Bontenbal niet.
Wanneer zijn de volgende politieke debatten in deze campagne?
EW's visie: Goed televisiedebat vraagt om meer - en Geert Wilders
Door: Victor Pak, redacteur PolitiekIn het eerste televisiedebat knetterde het stevig tussen CDA, D66, GroenLinks-PvdA en de VVD. In iets meer dan anderhalf uur bleek dat er in het midden ook wat is te kiezen. De lijsttrekkers konden het niet laten om vaak door elkaar heen te praten.
Het bleef in elk geval boeiend.
Belofte ‘premiersdebat’ niet waargemaakt
Ook bij afwezigheid van Geert Wilders. Door zijn gemis werd de belofte van een premiersdebat niet helemaal waargemaakt. Dat zorgde voor meer inhoud, doordat de premiersvraag niet de boventoon voerde.
Zo bleken de meningen over de nodige thema’s flink uiteen te lopen. Van het betalen van de extra uitgaven van defensie voor de NAVO tot de omgang met de Israëlische premier Netanyahu.
Welke indruk maakten de lijsttrekkers?
Kijkers zagen Rob Jetten vlammend uit de startblokken komen, maar hij verloor daarna stoom. Voor progressieve kiezers wist hij zich als alternatief voor GroenLinks-PvdA te presenteren.
Frans Timmermans debatteerde verbeten, maar worstelde ook om grip te krijgen op veel discussies.
Ook Henri Bontenbal had moeite in de debatten. Zeker aan het begin maakte hij een zenuwachtige indruk. Maar gaandeweg raakte hij meer op dreef.
Toch moet de CDA’er oppassen niet continu op basis van moraliteit de discussies te willen winnen. Dat probeerde hij onder meer over de hypotheekrenteaftrek.
Lees ook: zo willen partijen hypotheekrenteaftrek en AOW aanpakken
Dilan Yeşilgoz vocht in het debat voor haar positie. De VVD-leider staat onder druk vanwege de slechte peilingen. Bontenbal wist ze in de hoek te drijven over de hypotheekrenteaftrek, maar ze had geen antwoord over het oplopen van de armoede en de versobering van het basispakket in de zorg, blijkens de doorrekening van het partijprogramma door het CPB.
Zo zijn de laatste weken van de verkiezingscampagnes begonnen met een goed televisiedebat. Hopelijk is Geert Wilders ook snel weer te zien. Kiezers willen ook uitleg van zijn plannen en visie op Nederland.
Verdere verdieping: Wegblijven Wilders smet op de avond
Dat de koploper in de peilingen ontbrak, ontsierde het debat. PVV-leider Geert Wilders heeft zijn campagne stilgezet sinds vrijdag. Toen werd bekend dat hij doelwit was van een Belgische terreurcel die een dag eerder werd opgepakt.
De jihadisten wilden de Belgische premier Bart de Wever doden. Wilders ontbrak daarom ook bij het NOS Radiodebat.
Wilders sloeg aanbod af om debat op afstand te voeren
Volgens de NCTV is er geen dreiging overgebleven van deze terroristen. Toch voelt Wilders zich niet veilig genoeg om op campagne te gaan.
RTL had Wilders aangeboden het debat te verplaatsen naar een geheime locatie of hem op afstand te laten deelnemen. Daar ging hij niet op in. Zo is het ook niet uit te sluiten dat het wegblijven een strategie is van de PVV-leider.
Hij staat met 31 tot 35 zetels aan kop in de peilingen.
De lange historie en het nut van verkiezingsdebatten