Meer angst na moord Lisa – maar wat tonen de cijfers?

De feiten: Al twaalf vrouwen werden vermoord door hun (ex-)partner

Na de moord in Duivendrecht op de 17-jarige Lisa uit Abcoude door een asielzoeker staat het (dodelijk) geweld tegen vrouwen opnieuw volop in de schijnwerpers.

Maandag 25 augustus werd een 72-jarige vrouw uit Assen dood in een kanaal bij het Drentse Tynaarlo gevonden. Haar 80-jarige partner is gearresteerd. De vrouw wilde bij hem weg, maar naar verluidt had hij haar paspoort en pinpassen afgepakt. Zo te zien het zoveelste geval van femicide.

Inclusief de Drentse zaak zijn er dit jaar tot nu toe 68 slachtoffers omgekomen door een levensdelict, zo blijkt uit het doorlopende EW-onderzoek naar moord en doodslag.

Daarbij gaat het om 26 vrouwen, van wie twaalf het slachtoffer waren van partnerdoding.

Vergelijking met 2024 en eerdere jaren

In 2024 waren volgens het EW-onderzoek 131 mensen het slachtoffer van moord of doodslag. Daarbij ging het om 46 vrouwen. Van hen waren zeker 27 het slachtoffer van partnerdoding.

De moordcijfers tot nu lijken ‘gunstiger’. Het aantal moorden is met 68 bijna eenderde minder dan in dezelfde periode vorig jaar: toen waren het er 93. Ook het aantal slachtoffers van partnerdoding is lager: 12 tegenover 21 in de eerste acht maanden van vorig jaar.

Het aantal slachtoffers van partnerdoding in 2024 was voor zover bekend tien meer dan in 2023. Dat is een opvallende stijging. In de periode 1992-2022 zijn gemiddeld 28 vrouwen per jaar door hun (ex-)partner om het leven gebracht.

Maar sinds 2006 daalt het aantal slachtoffers van partnerdoding gestaag. In de jaren negentig kwamen gemiddeld 60 vrouwen per jaar om het leven. Het afgelopen decennium is dit gedaald tot 42.

Langetermijntrend: forse daling in moorden

Het totaal moorden is sinds 1992 fors gedaald. In 2018 was met 109 slachtoffers sprake van het laagste aantal sinds EW in 1992 alle gevallen van moord en doodslag registreert. Daarna schommelde het cijfer rond de 120 per jaar. In de jaren negentig ging het nog om meer dan het dubbele.

EW's visie: Voer discussie over femicide op basis van de juiste feiten

Door: Gerlof Leistra, redacteur criminaliteit

Dat de moord op de 17-jarige Lisa aanleiding is voor een fel debat over de onveiligheid van vrouwen op straat, is begrijpelijk. Iedere vermoorde vrouw is er één te veel. Maar de angst voor ‘de enge man in de bosjes’ is ongefundeerd.

Dat blijkt uit het boek Mythen over moord. Dertig jaar fataal geweld in Nederland. Dodingen tussen volstrekte vreemden komen maar weinig voor. In verreweg de meeste zaken kenden dader en slachtoffer elkaar.

Partnerdoding neemt juist af volgens cijfers

Dat er steeds meer vrouwen door hun (ex-)partner worden vermoord, is eveneens een mythe. Het aantal gevallen van partnerdoding neemt juist gestaag af, ondanks de incidentele stijging in 2024.

Ook is niet elke partnerdoding het sluitstuk van huiselijk geweld, al is dat vermoedelijk wel de grootste groep.

Debat over femicide vaak verwarrend

Het huidige debat over femicide zorgt voor verwarring doordat allerlei verschillende zaken op één hoop worden gegooid. Alsof ze allemaal passen in het patroon van partnerdoding na jarenlange fysieke en geestelijke behandeling.

Stelselmatig wordt beweerd dat ‘elke acht dagen een vrouw wordt vermoord omdat ze vrouw is’. Alsof vrouwenhaat de belangrijkste reden zou zijn.

Vrouwenmoord kent meerdere vormen

Bij vrouwenmoord ging het de afgelopen drie decennia in iets meer dan de helft van de gevallen om partnerdoding. Maar er zijn meer typen. Bij 20 procent betreft het moorden in familieverband: op moeders, dochters en zussen.

In 4 procent was sprake van een psychotische dader. Andere typen zijn seksuele moorden (5 procent), roofmoorden (6 procent), ruzies (4 procent) en moorden in het criminele milieu (2 procent).

Hulpverleners moeten breder kijken dan huiselijk geweld

Alle aandacht voor dodelijk geweld tegen vrouwen is terecht. Maar voer die discussie op basis van de juiste feiten. Hulpverleners en politie moeten ook niet alleen reageren op huiselijk geweld.

Daarvan is immers slechts in een deel van de partnerdodingen sprake. Ze moeten ook letten op andere signalen, zoals schulden en psychische problemen.