Binnen een week weet Nederland wie wint en verliest bij de Tweede Kamerverkiezingen. Maar verkiezingskoorts is er nauwelijks. De peilingen blijven gelijk, veel kiezers twijfelen nog over hun stem en partijen hebben moeite om een dominant verkiezingsthema aan te wijzen. Maar zo loopt de spanning natuurlijk wel op.
Lees hier alles over de Tweede Kamerverkiezingen
Korte campagnes zijn typerend voor de Nederlandse politiek. De Tweede Kamer stopt slechts vier weken voor de verkiezingsdatum met vergaderen. Het eerste nationale televisiedebat werd pas tweeënhalve week voor 29 oktober gehouden.
De campagnes zijn daardoor ook gehaast. In vier weken tijd reizen politici het hele land door om kiezers te overtuigen. Kandidaten van kleinere statuur komen naar debatzaaltjes, de lijsttrekkers zijn hoofdzakelijk in televisiestudio’s te vinden.
Op Geert Wilders na. De PVV-leider schortte zijn campagne op na zorgen over zijn veiligheid. Vorige week verscheen hij voor het eerst in een televisieprogramma, talkshow VI.
Veel partijen zien tot hun spijt dat al die televisieoptredens niet zo veel uithalen.
De opmars van D66 en de neergang van de VVD
D66 maakte sinds juli een opmars van 11 zetels in de Peilingwijzer, naar momenteel 17 zetels, terwijl de VVD in diezelfde periode van 24 zetels naar 14 zetels kelderde. Ook JA21 profiteert van de het inzakken van de VVD. De rechtse partij van Joost Eerdmans komt nu uit op 12 zetels.
Verder zit er niet veel beweging in. Zeker niet bij de grootste partijen. De PVV leidt in de Peilingwijzer – die de resultaten van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag combineert – met 29 tot 35 zetels. Op gepaste afstand volgen het CDA en GroenLinks-PvdA, beide met 22 tot 26 zetels. Doordat vrijwel alle partijen Wilders als regeringspartner hebben uitgesloten, lijkt de strijd om plaats twee beslissend voor het premierschap.
Maar zowel bij de christen-democraten als bij de linkse fusiepartij zijn ze ervan overtuigd dat Wilders nog is in te halen. Daar hebben ze dan nog zes dagen voor. Kansen zijn er volop. Zo is er donderdagavond 23 oktober het SBS-debat, waar Wilders Henri Bontenbal (CDA), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Dilan Yeşilgöz (VVD) tegenkomt. Het is het eerste televisiedebat met de PVV-leider.
Het SBS-debat als begin van de finale campagneweek
Aanvallen op het verantwoordelijkheidsgevoel van de PVV-leider zijn goed voorbereid. Met rollenspellen zijn Bontenbal, Timmermans en Yeşilgöz klaargestoomd om Wilders stevig aan te pakken. Hij geldt, mede dankzij zijn ervaring, als beste debater op het Binnenhof.
Met het SBS-debat begint dus de finale campagneweek. Het is maar de vraag of het debat de hoge verwachtingen kan waarmaken. Tot nu toe poppen campagnethema’s even snel op als ze weer verdwijnen. CDA-leider Henri Bontenbal worstelde bij Nieuwsuur met de botsing tussen Grondwetsartikelen 1 en 23, waarin respectievelijk de gelijke behandeling van iedereen en de vrijheid van onderwijs zijn belegd.
Botsing over zorg tussen Timmermans en Jetten
In het tweede RTL-debat botste GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans met Rob Jetten (D66) over bezuinigingen op het basispakket in de zorg. De groen-rode partij verspreidde op sociale media vlug fragmenten ervan, in de hoop de zorg tot een groter thema te maken. Het is een onderwerp waarop de partij zich graag wil onderscheiden.
In de Haagse wandelgangen beklagen strategen zich over de moeizame campagne: ‘Vroeger kon je met een spraakmakend interview of uitspraak een week lang de campagne domineren, dat is er nu niet meer bij.’
Het seksleven van de lijsttrekkers
Dus zitten de lijsttrekkers en ondergeschikten ook in talloze podcasts en YouTube-kanalen. Het gefragmenteerde medialandschap maakt dat kwantiteit boven kwaliteit gaat.
Zo weten we dankzij het WNL-programma Politiek Exposed zelfs meer over het seksleven van de lijsttrekkers. Dat van Henri Bontenbal is door de campagne stilgevallen, Laurens Dassen van Volt is nog een à twee keer per week actief en BBB-leider Caroline van der Plas is vrijgezel.
Zwevende kiezers
De strapatsen lijken weinig kiezers tot een heldere keuze te kunnen bewegen. Volgens Verian/EenVandaag ziet 47 procent van de kiezers zichzelf nog als zwevend.
Dat kan natuurlijk grote verrassingen op 29 oktober opleveren – en dat leidt tot nervositeit in Den Haag. De partijen hebben nog alles te winnen. Én te verliezen.