In dit tweede deel van onze reeks met Ipsos I&O staat de strijd om het Torentje centraal. Wilders, Timmermans en Yeşilgöz zijn kanshebbers – maar kiezers zien vooral hun tekortkomingen. Het eerste en derde deel leest u hier.
Dat er op 29 oktober echt wat te kiezen valt, bewijzen de vier leiders van de partijen die aan kop gaan in de peilingen. Geen van de vier lijsttrekkers is volgens het onderzoek een ‘ideale premier’, die zowaar lijkt te bestaan.
Dat blijkt uit de profielschets die Ipsos I&O opstelde met gegevens uit het onderzoek: kiezers wensen een premier die betrouwbaar en daadkrachtig is, weet te verbinden en boven de partijen staat.
Daarnaast willen ze dat hij of zij helder communiceert over gemaakte keuzes én verschillende groepen in de samenleving bij elkaar brengt.
Het is een ideaalplaatje, dat de vier politici die in de strijd om het Torentje zijn verwikkeld zullen nastreven. Maar wel op vier zeer verschillende manieren.
Wilders begrijpt de kiezer, maar mist vertrouwen
Voormalig VVD’er Geert Wilders richtte in 2006 de PVV op en is sindsdien het enige lid. Hij houdt consequent vast aan zijn agressieve stijl, gericht op duidelijke thema’s als immigratie, islamkritiek en nationale soevereiniteit.
Zijn taalgebruik is hard, en zijn boodschap en koers zijn duidelijk. Wilders is met afstand het meest ervaren Tweede Kamerlid. Hij gaat al op voor zijn tiende campagne. Maar Wilders staat op verlies in de laatste peiling van Ipsos I&O.
De PVV zou 5 van haar huidige 37 Kamerzetels kwijtraken, al is de partij daarmee nog steeds nipt de grootste.
Wilders maakt graag een punt van zijn jarenlange uitsluiting. Hoewel hij daar zelf een aanzienlijk aandeel in had met zijn radicale uitspraken, zoals de oproep voor ‘minder Marokkanen’ waar hij geen excuses voor wilde maken.
Pas in 2023 was zijn uitsluiting voorbij, maar de PVV-leider baalt nog altijd dat hij na die verkiezingswinst niet het Torentje in mocht.
Kiezers voelen zich gehoord door Wilders
Voor kiezers is dit minder problematisch: 33 procent vindt dat de leider van de grootste partij niet per se premier hoeft te worden. Tegen 31 procent die juist vindt dat de leider van de grootste partij altijd het Torentje verdient.
In zijn eigen partij is Wilders als enig lid gewend aan een autoritaire partijstructuur met intern weinig ruimte voor tegenspraak. Daar hebben kiezers weinig moeite mee.
Ze geven aan dat Wilders het beste begrijpt wat er bij gewone mensen leeft. Volgens 43 procent is hij daar goed in. Maar ze vinden hem niet betrouwbaar. Begrijpelijk, gezien hij zowel het kabinet-Rutte I als het kabinet-Schoof opblies.
De 62-jarige partijleider is al sinds 1998 Tweede Kamerlid. Laatste grapte hij nog ten minste tot zijn tachtigste door te willen gaan. Begin dit jaar onderging hij een ooglidcorrectie op doktersadvies.
Dat hij zonder hangende oogleden een opgewektere gelaatsuitdrukking heeft, is mooi meegenomen.
Populair in Brussel, minder bij de kiezer
Ook Frans Timmermans maakte werk van zijn voorkomen. De 64-jarige leider van GroenLinks-PvdA verloor na een maagverkleining tientallen kilo’s. Zelfs de wielrenfiets is afgestoft. Die haalt Timmermans een paar keer week uit de schuur om door het Limburgse heuvelland te racen.
Fitter dan ooit wil Timmermans de strijd om het premierschap aangaan. In de laatste peiling haalt zijn linkse fusiepartij 23 zetels. Maar de populariteit van Timmermans is met een 4,3 laag.
Op geen van de volgens kiezers belangrijke kenmerken voor een premier scoort hij goed. Volgens 23 procent is Timmermans wel duidelijk, maar Bontenbal en Wilders scoren op dit punt beduidend beter.
Timmermans is een ideologisch gedreven leider met internationale uitstraling. Als voormalig Europees Commissaris voor Klimaat en vicevoorzitter van de Europese Commissie (onder Ursula von der Leyen) werkte hij op het hoogste Europese niveau.
Zijn partij ziet dat als onderscheidend: geen van de andere partijleiders heeft zo veel internationale ervaring.
Timmermans niet populair, zelfs in eigen partij
Meer discussie over geopolitieke onrust zou de partij daarom niet slecht uitkomen. Toen Rusland drones op Polen afvuurde, zaten Timmermans en voormalig GroenLinks-leider Jesse Klaver nog dezelfde avond in twee talkshows.
De inzet van Klaver laat overigens zien dat de partij weet dat Timmermans niet populair is. Zelf zei hij vorige maand tegen EW niet te weten waar die weerzin vandaan komt (‘Een zweem van de jaren zeventig’).
‘Ik zou niet weten waarom ze bang moeten zijn. Ik vraag me wel eens af: hebben mensen mij dan wel gevolgd de afgelopen dertig jaar? Er is niks om bang voor te zijn.’
Waarom scoort VVD-leider Yesilgöz laag bij kiezers?
Weinig geliefd is ook VVD-leider Dilan Yeşilgöz. Kiezers geven haar een 3,9, het laagste van de vier uitgelichte lijsttrekkers. Ook zien kiezers amper een sterk punt van de VVD-leider.
Het best scoort zij op duidelijkheid, maar dan nog vindt slechts 12 procent haar daar goed in. Nog rampzaliger doet zij het op het belangrijke thema betrouwbaarheid: slechts 7 procent vindt haar betrouwbaar.
Yeşilgöz stapte in 2023 na een korte, maar succesvolle periode als Kamerlid, staatssecretaris en minister in de grote schoenen van Mark Rutte als partijleider van de VVD.
Ze verkreeg dat leiderschap vrij eenvoudig. Soms werd haar een gebrek aan inhoudelijke diepgang of consistentie verweten.
Ze profileerde zich in de afgelopen jaren als stevig als het gaat om veiligheid en migratie, met een rechtse toon. Ze zette de deur open naar regeren met de PVV.
De harde les van Douwe Bob
Een experiment dat haar en de partij duur kwam te staan. De achterban pruimde haar retoriek niet, die te veel op die van Wilders zou lijken en te weinig op het ‘liberale VVD-geluid’. Bovendien sneuvelde het experiment door het weglopen van Wilders en later NSC.
De VVD werd bij de verkiezingen in 2023 de derde partij, na dertien jaar de grootste te zijn geweest. De aanhang nam in 2025 virtueel verder af. De partij staat op veertien zetels in de peiling van Ipsos I&O.
Yeşilgöz probeert de VVD opnieuw uit te vinden door minder focus op migratie en meer op economie en veiligheid. Ze is communicatief vaardig en was altijd veelvuldig zichtbaar in media. Eerder presenteerde ze zich als goedgebekte en uiterst strijdbare leider.
Nu probeert Yeşilgöz meer te verbinden en bedachtzamer over te komen. Een veranderde houding, na de harde les van een rampzalige zomer waarin de VVD-leider op X de zanger Douwe Bob voor Jodenhater uitmaakte.
It’s A Man’s World
De altijd op naaldhakken rondlopende Yeşilgöz is de enige vrouwelijke aanvoerder van een grote partij. Ze opereert in een traditioneel mannenbolwerk waar nog nooit een vrouw premier werd.
Toch geven kiezers aan daar niet erg om te malen. Zelfs voor vrouwen is een vrouwelijke premier geen halszaak. Voor Yeşilgöz trouwens ook niet. Ze bespreekt dit punt nooit op eigen initiatief.
Onderzoeksverantwoording In opdracht van EW voerde Ipsos I&O onderzoek uit onder 1.090 Nederlanders van achttien jaar en ouder, van 29 augustus tot 1 september. De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2023. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard (Centraal Bureau voor de Statistiek). Hiermee is de steekproef representatief voor kiesgerechtigde Nederlanders (18+) wat betreft deze achtergrondkenmerken.Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent. Bij een steekproef van n=1.090 en een uitkomst van 50 procent, is de foutmarge plus of min 2,8 procent.