Hoe draai je een halve eeuw onderwijsverloedering terug?

De vele onderwijsvernieuwingen in de afgelopen decennia hebben geleid tot kelderende reken- en taalvaardigheid, zwakke lerarenopleidingen en een wildgroei aan buitenlandse studenten. Minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf wil daaraan een nieuwe hervorming toevoegen: een soepeler bindend studieadvies. Onbegrijpelijk, vindt Philip van Tijn.

In mijn leven heb ik nu en dan voor bepaalde gezelschappen of gelegenheden een speech gegeven. Ik wist daarin altijd wel de these te vlechten: ‘Nederland is het enige land ter wereld waar elke tien jaar een spellinghervorming en een Onderwijsvernieuwing plaatsvindt.’ Met geen uitspraak, constatering of zienswijze had ik méér succes. Het kan niet anders of mijn gehoor moet steeds iets hebben herkend. En helaas is dat terecht, met aftrek van de lichte overdrijving.

Vorige week namen de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs (let op de door mij gecursiveerde voorvoegsels, die in het Haagse binnenwereldje een wereld van verschil maken), Robbert Dijkgraaf (D66) en Dennis Wiersma (VVD), het jaarlijkse rapport van de Inspectie van het Onderwijs in ontvangst. De ministers zeiden ‘de signalen te herkennen’, wat zelden betekent dat er de volgende dag al iets aan wordt gedaan.

Wel maakte minister Dijkgraaf van de gelegenheid gebruik om een grote verandering in het hoger onderwijs aan te kondigen: eerstejaarsstudenten hoeven vanaf 2025 nog maar 30 studiepunten te halen om hun opleiding te vervolgen. Dat zijn er nu 60, maar deze norm veroorzaakt, aldus de voormalig directeur van het Institute for Advanced Study in Princeton, te veel stress. In EW heeft Ruud Deijkers recent de vloer aangeveegd met deze verlaging, die in alle opzichten fout is: veel studenten die daardoor nu wel doorstromen, lopen later toch stuk, collegezalen worden (nog) voller, de werkdruk onder docenten neemt toe en je krijgt dezelfde basisbeurs voor de halve studietijd – waarbij ik aanteken dat die ‘hernieuwde’ basisbeurs allerminst een vetpot is, maar dat is een ander verhaal.

De universiteiten gaan zelf ook niet vrijuit

Deze normverlaging brengt als vanzelf een niveauverlaging met zich mee, een verhoging van kosten zonder meer opbrengst. Bovendien is het een slechte voorbereiding op de maatschappij waarin in veel opzichten de stress met de dag toeneemt, of je dat nu leuk vindt – of zelfs toejuicht – of niet. Maar het is vooral een zoveelste onbegrijpelijke verandering om de verandering of toegeven aan druk, met de kanttekening dat universiteiten en hogescholen zelf tégen de normverlaging zijn.