Het waarom van de late eurorenteverhoging

We hebben bij internationale organisaties als de Europese Unie en de NAVO te maken met een verkeerde structuur, schrijft Philip van Tijn. De vraag is hoe je ervan afkomt.

Wat Brussel is voor de Europese Unie (EU), is Frankfort voor de eurozone. (Ik schrijf niet ‘Frankfurt’ want dan moet ik het ook over ‘Türkiye’ hebben.) Beide worden, niet als stad maar als symbool, bejubeld en beschimpt, naar gelang je visie op deze supranationale organisaties. De EU bestaat, zoals bekend, uit 27 lidstaten, de eurozone uit 19 landen. Dat overlapt elkaar, afgezien van een aantal Oost-Europese landen en Zweden en Denemarken. Van de Oost-Europese EU-leden zitten alleen de drie Baltische staten en Slowakije ook in de eurozone.

‘Brussel’ vergadert geregeld in Straatsburg – tegen een forse rekening, maar omdat de Franse president dat ooit verordonneerd heeft – terwijl ‘Frankfort’ bijna altijd in Frankfort vergadert. Een uitzondering was in de afgelopen week, toen de Europese financiële bovenbazen in Amsterdam bijeenkwamen en nog wel op de plek die nog maar kortgeleden Hermitage aan de Amstel heette, vanwege de nauwe band met de Hermitage aan de Neva in Sint-Petersburg. Een symbolische plek, want over de agenda van de Europese Centrale Bank, de ECB,  hing de schaduw van Petersburg, waar de carrière van de Russische president Poetin ooit begon.

De ECB besloot aan de Amstel iets wat in vele jaren niet besloten was: de rente werd verhoogd, waar deze sinds 2011 continu in stapjes verlaagd was. Denk nu niet aan rare bokkesprongen: de stijging beslaat 0,25 procent en er werd op gezinspeeld dat er in september nog 0,5 procent bij komt. Als dat zo uit komt, bedraagt de officiële rente tegen die tijd 0,25 procent; voor het eerst sinds elf jaar boven nul, maar in monetaire termen gesproken is dat een aardverschuiving. Alles is betrekkelijk, want we liggen relatief ver achter bij de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, waar onze economie het meeste op lijkt. Over Rusland, Turkije en Brazilië, waar de rente boven 10 procent ligt, hebben we het niet.

De eurozone bestaat uit twee eurozones

Sinds de bankencrisis van 2008 en de eurocrisis van 2011 heeft de ECB alles gedaan om de rente zo laag mogelijk te maken en de financiële steun aan landen zo groot mogelijk door het opkopen van leningen. Dat laatste tot het duizelingwekkende bedrag van ruim 5.000 miljard euro, een fors aantal keren het jaarlijkse nationaal inkomen van ons land.

In de loop der jaren heeft menig deskundige gewaarschuwd dat dit tot brokken zou kunnen leiden. Want die lage rente en dat opkopen van staatsleningen waren maar ten nutte van een deel van de eurolanden, de Zuid-Europese. Daarop wees alweer lang geleden minister Jeroen Dijsselbloem (‘Ik kan niet al mijn geld aan drank en vrouwen uitgeven om u vervolgens om bijstand te vragen’) die daarna lange tijd als paria werd behandeld en gedwongen was te zeggen dat hij het anders had bedoeld dan men dacht.