Premium Lock Motie van afkeuring tegen Rutte was ondemocratisch

09 april 2021Leestijd: 4 minuten
Sigrid Kaag D66 en Mark Rutte VVD tijdens het debat in de Tweede Kamer. Foto: ANP.

Sigrid Kaag (D66) en Wopke Hoekstra (CDA) steunden de motie van wantrouwen tegen Mark Rutte (VVD) niet, maar kwamen met een motie van afkeuring. Afshin Ellian vindt het ondemocratisch om een motie van afkeuring in te dienen tegen een ander Kamerlid, wat Rutte op dat moment was.

De politiek koelt af. En D66-leider Sigrid Kaag heeft zich behoorlijk in de eigen voet geschoten. Zij had vrijdag 2 april samen met CDA-leider Wopke Hoekstra een motie van afkeuring ingediend tegen VVD-leider Mark Rutte. Daarmee hoopte zij dat Rutte zou opstappen of door zijn partij zou worden weggestuurd.

Maar na het Paasweekeinde herrees Rutte. Deze klinische analyse gaat overigens niet over Mark Rutte. Velen vinden dat Den Haag zich vooral met het vaccinatieprogramma moet bezighouden. Daar kan geen redelijk mens tegen zijn.

Kaag en Hoekstra zouden ook zijn gevallen bij steunen Wilders’ motie

Afshin Ellian

Prof.mr.dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap aan de Universiteit Leiden. Hij schrijft wekelijks onder meer over de idealen en vrijheden van de westerse cultuur.

PVV-leider Geert Wilders besloot donderdag 1 april vanaf de Kaagbaan op te stijgen. Hij diende een motie van wantrouwen in tegen Mark Rutte. Een motie van wantrouwen kan slechts worden ingediend tegen een bewindspersoon. Daarom dienden Hoekstra en Kaag vervolgens een motie van afkeuring in. De regeringspartijen weigerden Wilders’ motie van wantrouwen te steunen. Als ze dat hadden gedaan, dan zou het hele demissionaire kabinet-Rutte III zijn gevallen. Dus ook de demissionaire ministers Kaag en Hoekstra. Maar hoe zit het met die motie van afkeuring?

Wat is de waarde van een motie van afkeuring?

De parlementaire staatsrechtgeleerden Paul Bovend’Eert en Henk Kummeling zijn van mening dat een motie een oordeel of verlangen inhoudt ‘ten opzichte van het kabinet, waarbij het kabinet en de overige leden van de Kamer positie zullen moeten kiezen’.

Een motie is dus gericht op het kabinet, de uitvoerende macht. Met een motie van wantrouwen kan de Tweede Kamer een bewindspersoon of een kabinet dwingen om af te treden. Maar het kabinet hoeft de motie van wantrouwen niet uit te voeren, zolang de regeringspartijen de motie niet hebben gesteund. Dit geldt eigenlijk ook voor een motie van afkeuring: die keurt de handelwijze van een kabinet af.

In 1994 vroeg Tweede Kamerlid Frans Weisglas (VVD) in een motie aan minister van Buitenlandse Zaken Hans van Mierlo (D66) om de beslissing te herzien inzake het verlenen van een visum aan Poncke Princen, die als dienstplichtige in 1948 deserteerde in Nederlands-Indië. Van Mierlo weigerde. CDA-Kamerlid Jaap de Hoop Scheffer was zeer verontwaardigd en kwam met een eigen motie, waarin hij de handelwijze van de minister betreurde. Een vreemde formulering. Daarom vroegen andere Kamerleden hem wat hij met zijn motie bedoelde. Het antwoord bracht een nieuwe vorm van een motie voort: de motie van treurnis. Maar dit type motie zet geen zoden aan de dijk. Het is krachteloos.

Lees ook het omslagverhaal over het Binnenhoftoneel: Rutte & Co in de kreukelsRutte

In december 2006, een paar weken na de Tweede Kamerverkiezingen, diende Tweede Kamerlid Jeroen Dijsselbloem (PvdA) een motie van afkeuring in tegen demissionair minister Rita Verdonk (VVD) wegens haar weigering om gehoor te geven aan een motie van de Kamer waarin werd gevraagd de uitzetting van de uitgeprocedeerde asielzoekers te stoppen.

Er is staatsrechtelijk eigenlijk geen verschil tussen een motie van afkeuring en een motie van wantrouwen, want in beide moties gaat het om de afkeuring van een handelwijze. Maar in de praktijk wordt ervan uitgegaan dat een motie van afkeuring niet als motie van wantrouwen wordt uitgelegd. Het zijn allemaal ongeschreven regels en ze zijn vatbaar voor permanente interpretaties.

Premium Lock

Laden…

Premium Lock

Word abonnee en lees direct verder

Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.

  • Bent u al abonnee, maar heeft u nog niet een account? Maak die dan hier aan. Extra uitleg vindt u hier.

 

Premium Lock

Verder lezen?

U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.

Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?

Bekijk abonnementen

Premium Lock

Er ging iets fout

Premium Lock

Uw sessie is verlopen

Wilt u opnieuw