Wie stopt hemeltergend gesol met woord van God?

Omdat de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) uit 2004 niet meer ‘eigentijds’ zou zijn, verschijnt volgend jaar alweer een nieuwe vertaling: de NBV21. Roelof Bouwman vraagt zich af: wanneer houdt het gerotzooi met het boek der boeken eindelijk eens op?

In 2006 zag de Canon van Nederland het levenslicht: een chronologisch overzicht van onze geschiedenis in vijftig thema’s. Van meet af aan stond vast dat tenminste één klassiek boek in de Canon zou worden opgenomen. Niemand twijfelde eraan welk boek dat zou zijn. Uiteraard de in 1637 verschenen Statenbijbel.

Het was de eerste bijbelvertaling uit de grondtalen (Hebreeuws, Aramees en Grieks) in het Nederlands. Gemaakt in opdracht van de Staten-Generaal volgens een besluit van de Nationale Synode gehouden te Dordrecht in 1618-1619. Toen in 1657 een nieuwe druk verscheen, waren al meer dan 500.000 exemplaren verkocht – een reusachtig aantal op een bevolking van 2 miljoen.

Invloed Statenbijbel nauwelijks te overschatten

De invloed van de Statenbijbel is nauwelijks te overschatten. In grammatica, spelling en idioom legde de vertaling het fundament voor wat we later het Algemeen Beschaafd Nederlands (ABN) zijn gaan noemen. Tal van leenwoorden en uitdrukkingen hebben we aan de Statenbijbel te danken: ijdelheid der ijdelheden, als een dief in de nacht, werken in het zweet des aanschijns, een doorn in het oog.

Miljoenen Nederlanders groeiden op met de Statenbijbel en putten er troost en wijsheid uit. In hervormde, gereformeerde, remonstrantse en doopsgezinde kerkdiensten werd eruit voorgelezen. Maar ook op scholen en in huisgezinnen, na de maaltijd. Talloze schrijvers en dichters ontleenden aan de Statenbijbel hun gevoel voor taal, stijl en compositie.

Je zou denken dat ze in kerkelijke kring – en dan natuurlijk vooral onder protestanten – enorm trots zijn op dit literaire monument. Toch is dat niet het geval.