Schrijver met gereformeerde jeugd is beter af

Van Geert Mak tot Arjen Lubach en van Rutger Bregman tot Marieke Lucas Rijneveld: de Nederlandse bestsellerlijsten wemelen van auteurs met een calvinistische achtergrond. Hoe zou dat toch komen, vraagt Roelof Bouwman zich af.

Toen Jan Wolkers in 1959 in het literaire tijdschrift Tirade zijn eerste verhalen publiceerde, meenden sommige critici dat hij– om zo goed te kunnen schrijven – vast vele jaren in stilte had geoefend. ‘Niet was minder waar,’ zei Wolkers in 1988 tijdens een lezing op de Buchmesse van de Zweedse stad Göteborg, ‘maar ik liet het maar zo’.

‘Hoe had ik,’ vervolgde Wolkers, ‘kunnen uitleggen dat mijn voorbereiding op het schrijverschap eigenlijk al prenataal een aanvang had genomen? Dat ik tot aan mijn zeventiende jaar, toen ik het ouderlijk huis verliet, niet zozeer gesticht was door een heilsboodschap als wel onderwezen in de wetten van dramaturgie, poëzie en dialoog. Dat ik dagelijks als het ware gebombardeerd was met een scala aan literaire vormen. Dat de kennis van de mens mij met de paplepel ingegoten was. En dat ik, nog voordat mijn eerste baardharen doorkwamen, al alles afwist van incest, sodomie, broedermoord, het gruwelijkste bedrog en het verachtelijkste verraad. Maar dat ik toch door de Bijbel, door die godsdienstige opvoeding, geleerd heb om alles zinvol te beleven en te zien. Om te leven alsof ik onsterfelijk ben terwijl ik me er tezelfdertijd van bewust ben ik dat ik ieder moment in de aarde weg kan zakken om voor eeuwig tot stof terug te keren.’