Ook al zou je nog zo graag willen dat de coronacrisis gedepolitiseerd is of wordt, het zal nooit lukken, schrijft Philip van Tijn. Of het nu gaat om Bolsonaro, Trump, Xi Jinping of Rutte, politici proberen een electoraal slaatje te slaan uit hun aanpak van de pandemie.
Philip van Tijn
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks een blog over de actualiteit.
Alles is politiek, dus des te meer een gebeurtenis die zo diep ingrijpt in het leven van letterlijk iedere burger. En waardoor de volksvertegenwoordiging vaker de huiskamer in komt dan ooit – ook al is het in kleine bezetting of in de vorm van een ‘technische briefing’.
VVD staat op 8 zetels méér dan bij peiling eind februari
Vooral Mark Rutte straalt uit dat we nu even de politiek on hold zetten; we hebben wel belangrijker zaken aan ons hoofd! Als Wilders vraagt of de influencers (dat zijn de jongens en meisjes, net droog achter de oren, die worden geacht op de social media een grote invloed te hebben op hun leeftijdgenoten) die door de regering voor het goede doel worden ingezet, daarvoor betaald worden, heeft de premier weer een van zijn momenten van geheugenverlies. En als later blijkt dat het antwoord ‘Ja’ is en Wilders vraagt hoeveel dat wel mag wezen, heeft hij een van zijn momenten van morele verontwaardiging. Het zal dus wel véél zijn!
Deze houding legt Rutte geen windeieren. Bij de jongste politieke peiling, die van 1 april, haalde de VVD 35 zetels, niet minder dan 8 zetels méér dan bij de peiling van eind februari. Dat mag je met recht een ‘coronabonus’ noemen, maar met even veel recht een ‘Ruttebonus’, want ik moet ruiterlijk toegeven dat hij de zaak in de hand heeft, helder is en het gewoon goed doet. Dat is wel met vallen en opstaan gegaan, maar dat is in zo’n crisis bijna vanzelfsprekend. En je moet er niet aan denken dat we in deze tijd een premier als Van Agt of Balkenende zouden hebben gehad, die alleen vielen en zelden opstonden; het gestamel en gestuntel van beiden klinkt nog na.
Ook sterke mannen moeten rekening houden met ‘het volk’
Lees de blog van Robbert de Witt Coronacrisis geen excuus voor Orbán om democratie te torpederen
Het gaat natuurlijk bij lange na niet zo ver als in semi-democratieën met een sterke man aan het hoofd (Bolsonaro in Brazilië, Duterte in de Filipijnen) of in een tot dictatuur afgegleden democratie (Maduro in Venezuela), waar elke stap die wordt gedaan, elk besluit dat wordt genomen (of niet) alleen in het teken staat van handhaving van de macht.
Ook in een halve democratie moet de grote leider rekening houden met ‘het volk’ en zeker in Latijns-Amerika waar de ene staatsgreep op de andere volgt. Daarom heeft Bolsonaro razendsnel de bakens verzet: wat de ene dag nog ‘een griepje’ was waar een stoere bink als hij in een dag overheen zou zijn, was de volgende dag een grote bedreiging. Dat zien we ook in de echte dictatuur China waar – althans voor zover schijn niet bedriegt – een tijd lang een zwabberbeleid is gevoerd. Pas later, als we ook te weten komen wat de echte cijfers zijn, zullen we dat alles kunnen duiden.
En dan hebben we natuurlijk nog de Verenigde Staten, die we het beste kunnen omschrijven als een democratie met een ‘sterke leider’. Die moet natuurlijk nog veel meer aanvoelen wat de mensen willen, want in Amerika zijn over zeven maanden presidentsverkiezingen. In normale tijden staat het laatste jaar van de eerste termijn – en misschien wel de hele eerste termijn – al in het teken van de herverkiezing, bij Trump is alles in verhevigde mate en in tijden van corona nog meer. Vandaar ook bij Trump zwabberbeleid, los nog van zijn gebruikelijke wendbaarheid en impulsiviteit. Eerst Bolsonaro-gedrag, nu zelfs begaan met de opvarenden van het cruiseschip Zaandam en andere kiempjes van empathie. Daarbij houdt hij duidelijk rekening met de kandidatuur van Andrew Cuomo, gouverneur van Trumps ‘eigen’ New York, net als Trump geboren in Queens en, vergeleken met al die andere kandidaten, nog piepjong (62).
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Enkele potentiële bedreigingen voor Rutte
Terug naar Mark Rutte, nog jonger, want net 53 en toch al bijna 10 jaar minister-president. Als we geen erfelijke monarchie zouden hebben, zou hij zonder twijfel de presidentsverkiezingen winnen.
Lees ook waarom premier Rutte momenteel partijbelangen terzijde schuift: In crisistijd schaart volk zich rondom de leider
Voor hem zijn er drie potentiële bedreigingen. Ten eerste als zou blijken dat uiteindelijk corona in Nederland harder heeft toegeslagen dan elders en dat dit is terug te voeren op het Nederlandse beleid. Ten tweede dat hij gaande het proces essentiële informatie zou hebben achtergehouden. En ten slotte dat hij het te bont zou maken met het erdoor jassen van belangrijke besluiten, omdat alles is gericht op dat éne onderwerp.
De historicus en Churchill-bewonderaar Rutte hoef je niks te vertellen. De grote staatsman Winston Churchill leidde Groot-Brittannië en de Geallieerden naar de overwinning. Bij de eerste naoorlogse verkiezingen, in 1945, leed hij een smadelijke nederlaag tegen Labour en zijn leider, Clement Attlee. Tot overmaat van ramp werd in 2004 Attlee ook nog gekozen tot de succesvolste Britse premier in de 20e eeuw.
Maar dat hebben beiden niet meer meegemaakt.