Tv-programma’s met steeds minder kijkers, politieke partijen met steeds minder kiezers, demonstraties met steeds minder betogers. Met de massaliteit van het dagelijks leven gaat het hard achteruit, schrijft Roelof Bouwman.
Roelof Bouwman is historicus en journalist. Hij schrijft wekelijks over politiek, geschiedenis en media.
‘Alles wordt steeds massaler.’ Het is een van de meest populaire verzuchtingen van onze tijd. Ook intellectuelen hoor je het vaak zeggen, dikwijls onder verwijzing naar José Ortega y Gasset (1883-1955), de Spaanse filosoof die in de jaren dertig het begrip ‘massamens’ introduceerde.
Dit menstype was volgens Ortega het product van de algehele verhoging van het levenspeil, ingezet in de negentiende eeuw. De massamens ervaart zijn welvaart als natuurlijk en vanzelfsprekend, ziet geen plichten en verantwoordelijkheden, ontbeert bescheidenheid en erkent geen autoriteit die hem kan helpen zijn leven richting te geven.
Behalve de massamens zijn in de loop van de twintigste eeuw nog een heleboel andere begrippen geïntroduceerd die iets met massa te maken hadden. Zo zijn we nog altijd gewend te spreken over het ‘massamedium’ televisie. Als bijvoorbeeld een talkshowhost aankondigt van zender te wisselen – zoals vorige week Eva Jinek – wordt heel Nederland geacht mee te leven.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?