Volgens de Amerikaanse president Trump is een handelsoorlog met China eenvoudig te winnen. Maar Xi laat zich niet afbluffen en speelt het spel slim. Dit conflict draait niet om sojabonen of staal, maar over veranderende verhoudingen in de wereld, zegt China-deskundige Fred Sengers.
Het Chinese ministerie van handel maakte woensdag bekend dat het een lijst met 106 Amerikaanse producten heeft opgesteld waar het een importtarief van 25 procent op kan instellen. Op de lijst staan onder meer sojabonen, mais, rundvlees en tabak. Maar ook auto’s, verschillende soorten chemicaliën en vliegtuigen met een leeggewicht van 35 tot 45 ton. Niet toevallig valt de Boeing 737 binnen deze range; het meest verkochte verkeersvliegtuig ter wereld. Had ik al gezegd dat China de snelst groeiende luchtvaartmarkt ter wereld is?
De maatregel wordt pas van kracht als de Amerikaanse regering zijn dreigement uitvoert om een invoerheffing in te voeren op 1.300 Chinese producten. Hier gaat het vooral om consumentenelectronica, zoals tv’s en bakovens. Het Witte Huis wil deze producten duurder maken omdat China zich schuldig maakt aan oneerlijke handelspraktijken.
Chinese markt biedt geen gelijk speelveld
De Amerikanen hebben natuurlijk wel een punt als ze China van oneerlijke concurrentie beschuldigen. De Chinese overheid houdt staatsbedrijven in leven in sectoren met overcapaciteit, zoals de staalindustrie. Eigenlijk zouden ze failliet moeten gaan, maar dankzij het staatsinfuus blijven ze lekker doorproduceren. Dat drukt de prijzen op de wereldmarkt en dat voelen bedrijven in andere landen.
Ook is nog altijd geen gelijk speelveld voor buitenlandse en lokale bedrijven op de Chinese markt. Het ongestraft kopiëren of zelfs stelen van buitenlandse technologie is een groot probleem. Al lijkt de Chinese overheid de laatste tijd het beschermen van intellectueel eigendom wat serieuzer te nemen, juist omdat Chinese bedrijven over steeds meer patenten beschikken.
Trump lijkt te denken dat hij een handelsoorlog met China eenvoudig kan winnen. Als ze moeilijk gaan doen, handelen we gewoon niet meer met ze. Dan winnen wij, zo simpel is het, schrijft Trump (op Twitter, uiteraard). Die logica is maar ten dele waar. Als vrijhandel ertoe leidt dat consumenten altijd voor de beste prijs-kwaliteitverhouding kunnen kiezen, dan leiden invoerheffingen ertoe dat zij meer gaan betalen of met mindere kwaliteit genoegen moeten nemen, ook als zij voor een niet-Chinees alternatief kiezen.
Veel van deze producten worden bovendien niet rechtstreeks door consumenten afgenomen, maar dienen als grondstof voor andere producten. Die worden door de importheffingen dus ook duurder. Door invoerheffingen op grondstoffen te heffen, raak je niet alleen de producent in het buitenland, maar holt een land tegelijkertijd de concurrentiepositie van zijn eigen industrie uit.
China weet waar ze Trump kunnen raken
De grootste schade wordt vooralsnog op de financiële markten geleden. Als gevolg van de eerste schermutselingen van een handelsoorlog daalden de koersen rondom de globe. Dat is slecht nieuws voor Amerikaanse werknemers die voor hun pensioen aandelen hebben gekocht (en trouwens ook voor onze pensioenfondsen).
Sowieso heeft China goed in de smiezen waar ze Trump kunnen raken. Niet toevallig treffen de Chinese tegenmaatregelen vooral boeren en arbeiders in de staten waar de Amerikaanse president zijn aanhang heeft. In november zijn er congresverkiezingen. Natuurlijk zal een handelsoorlog ook China pijn doen, maar over herverkiezing hoeft Xi zich in ieder geval geen zorgen te maken.
Handelsoorlog niet belang van China
China heeft helemaal geen zin in een handelsoorlog. Economische groei is nog altijd het levenselixer van de eenpartijstaat. Hoewel de binnenlandse consumptie steeds belangrijker wordt, leunt de Chinese economie nog altijd zwaar op de export. En de VS is de grootste afzetmarkt.
Toen de VS importheffingen afkondigden op Chinees staal en aluminium, reageerden de Chinezen nog de-escalerend door een veel kleinere handelsstroom met tegenmaatregelen te treffen. Dit keer kondigen de Chinezen aan Amerika met gelijke munt terug te betalen. De Chinese leiders laten daarmee zien dat zij zich niet door Trump laten chanteren. Dit gaat allang niet meer over Amerikaanse sojabonen of Chinees staal. Dit gaat over veranderende verhoudingen in de wereld. Wie knippert als eerste?
Lees ook deze column van Derk Jan Eppink: Waarom Trumps handelsoorlog totaal overbodig is