Ze zijn er best, stevige kandidaten voor het nieuwe ‘programkabinet’. Martin Sommer heeft een gratis lijstje met suggesties voor de opvolger van informateur Kim Putters.
Zelf was ik nooit zo’n fan van Kim Putters. Te veel een allemansvriend, te koket met zijn baggerverleden. Onder zijn SCP-leiding explodeerde het aantal rapportjes over alweer een nieuwe doelgroep slachtoffers. Maar ik neem alles terug. Hij stak zijn nek ver uit, en manoeuvreerde zo briljant dat vier elkaar beloerende partijleiders niet langer nee tegen elkaar konden zeggen. Chapeau!
Iedereen keek meteen naar de laatste paragrafen van Putters’ formatieverslag, waarin hij zijn idee over een extraparlementair ‘programkabinet’ uit de doeken doet. Leiders in de Kamer, externen in vak K, geeft ruimte aan zowel kabinet als fracties. Hij kreeg ze uit de kramp.
Democratie is besturen met gezag
Iedereen sloeg de eerste bladzijden van het verslag over, waarin Putters een terugblik gaf op het bestuurlijk falen van de afgelopen decennia. Op het eerste gezicht was het een obligate samenvatting van de rapportenstapel van zijn eigen Sociaal en Cultureel Planbureau. Maar na lezing van de onthutsende opsomming van wat er allemaal is misgegaan, moet je wel enorme oogkleppen ophebben om niet te zien dat het hoog tijd is voor echt wat anders dan weer een kabinet van vier jaar hetzelfde.
Een fors deel van het land heeft het idee dat ze daar in Den Haag vooral hun eigen ding aan het doen zijn. Zo ziet ook Putters het, en in die eerste bladzijden brengt hij tussen de regels door in herinnering wat democratie ook alweer is. Democratie is niet ervoor zorgen dat heel Nederland in 2050 een warmtepomp heeft. Democratie is besturen met gezag, dat wil zeggen met de instemming van de bevolking. De voorganger van Putters, Ronald Plasterk, had het over een regering van de gewone mensen, een ‘volkser’ kabinet. Putters bedoelde hetzelfde, maar was iets handiger in zijn bewoordingen.
Plasterk werd in progressieve kring gehoond, met zijn Telegraaf-column, zijn voorspelling dat de formatie zo gepiept zou zijn, en meer in het algemeen zijn odium van verraad aan de progressieve zaak. Over Putters bleef het angstvallig stil ter linkerzijde. Ook Timmermans heb ik er niet over gehoord. En toch was Putters na Plasterk de tweede PvdA-prominent die zich inspande voor een doorbraak-kabinet dat in progressieve kring louter afkeer oproept. Dat geeft te denken, en ik geef je op een briefje dat er in de partij iets broeit over het in de steek laten van ‘onze mensen’.
Ouderen zullen de dienst uitmaken
Het belangrijkst in zo’n programakkoord zijn de persoonlijkheden van de ministers. Het zal moeilijk worden ze te vinden. Jonge talenten zullen bang zijn voor het afbreukrisico. Ouderen zullen de dienst uitmaken, met een dikke huid en schouderophalen over wat de mensen kletsen. Wel geëngageerd, niet verongelijkt of verbeten. Een volks kabinet hoeft geen kabinet van volkse types te zijn. Ik heb voor de opvolger van Putters als informateur een gratis lijstje suggesties.
Natuurlijk Johan Remkes. Premier? Een weinig prikkelende gedachte. Hij is trouwens geen genie. Zijn stikstof-rapporten waren niet goed en zijn voorstellen liepen vast. Remkes krijgt ook niet Landbouw als portefeuille. Maar hij is stevig, een praktisch bestuurder met een hoog gehalte van als-het-niet-kan-zoals-het-moet, dan-moet-het-maar-zoals-het-kan. Remkes moet erbij.
Mijn première is Louise Fresco, oud-rector van Wageningen University. Ze krijgt ook Landbouw. Kent het bestuur, heeft geen fladderende ideeën over een biologisch-dynamische toekomst. Weet ook van de innovatieve kracht van de Nederlandse boeren. Strijkt in haar NRC-column deugdzame mensen tegen de haren in. De natuur kan best een dagje wachten, schreef ze.
Asiel:
Monika Sie. Weer een realo-kandidaat van de PvdA. Heeft gezag als directeur van Clingendael. Bedacht het begrip bestaanszekerheid, nu een modewoord. Maakte deel uit van de staatscommissie over demografie. Ze wist de zin in het rapport te wurmen dat moet worden overwogen om asielzoekers buiten de grenzen van Europa hun aanvraag te laten doen.
Ruimtelijke Ordening:
Marco Pastors. Ook afkomstig uit de staatscommissie. Al jaren bevlogen bestuurder op Rotterdam-Zuid. Kent het leven in de multiculti-volksbuurt. Helemaal in de geest van Pim, maar anders dan Pim een aardige man.
Buitenlandse Zaken:
Han ten Broeke, VVD. Eindelijk een ministerschap. Uitgesproken voorstander van een realistisch buitenlandbeleid. Kan bij zijn eigen ministerie beginnen met de ambtenaren uitleggen dat het not done is om tegen je eigen beleid te demonstreren.
Defensie:
Gijs Tuinman, BBB. Oorlogsheld, gedecoreerd, dus gaat voor in de strijd. Sympathiek warhoofd. Heeft wel verstand van Defensie, en daar kun je beter iemand hebben die er kaas van heeft gegeten.
Binnenlandse Zaken:
Mona Keijzer, BBB. Gehaat door links, maar voor geen kleintje vervaard. Werd door Rutte uit zijn derde kabinet gegooid na bezwaren tegen het coronabeleid. Ik zat ’s avonds laat weleens met haar in de trein van Den Haag naar huis. Dan moest ze op Amsterdam CS nog overstappen op de bus naar Volendam. Respect.
Justitie:
Jurist Wim Voermans. Heeft verstand van grondrechten. Dat komt van pas in dit gezelschap. Schreef een dik boek over de Grondwet, voor arbeiders verklaard. Bewees niet bang te zijn om the powers that be tegen te spreken, dat wil zeggen de Raad van State. Is voor decentralisatie, ook een vorm van volksbestuur van onderop.
Onderwijs:
Dennis Wiersma, VVD. Moest vertrekken nadat hij iemand een duw had gegeven in congrescentrum ’t Spant in Bussum. Nog altijd zoemt rond dat het een complot was van de onderwijsbazen. Opgewonden standje, maar wel de eerste minister van Onderwijs die het durfde op te nemen tegen de almachtige schoolbesturen. Kind van een snackbareigenaar, dus een extra plusje.
Volksgezondheid:
Fleur Agema, PVV. Wordt een heel duur zorgstelsel, zegt u. Ik heb ook een aarzeling. Maar PvdA-bestuurder Marcel Levi – die mag trouwens ook op het lijstje – legde in WNL op Zondag uit dat de zorg helemaal niet duur is. Er kan nog best een paar procent van het bruto binnenlands product bij. Een progressief standpunt, waarvan akte.
Het is maar een lijstje, op een achternamiddag in elkaar gedraaid. U mag natuurlijk gezellig meekwartetten. Maar de slotsom is toch: ze zijn er best, stevige kandidaten voor het kabinet-Louise Fresco I.